به نقل از مهتاب من، رحمان آراسته، مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس کالا، در یادداشتی برای پایگاه خبری بازار اندوخته ایران (سنا)، به معارفه و تشریح معامله های طلا در بازارهای مالی و مشتقه بورس کالا پرداخت.

گسترش و گسترش بازار صندوق‌های کالایی و ابزارهای مالی مبتنی بر طلا در بورس کالا، علاوه بر پاسخگویی به نیاز اندوخته‌گذاران، فعالان بازار و عموم مردم و جذب نقدینگی از بازارهای غیررسمی موازی به معامله های رسمی و شفاف، پشتیبانی شایانی به دولت در جهت سازماندهی سیاست‌های پولی و کنترل نوسانات بازار طلا می‌کند؛ به طوری‌که امروز خالص قیمت دارایی‌های صندوق‌های طلا در بورس کالا ۲۰ هزارمیلیارد تومان است.

بازار صندوق‌های قابل خرید وفروش با پشتوانه کالا

شرکت بورس کالا در راستای ماموریت ملی خود به منظور پشتیبانی به اقتصاد سرزمین، در سال‌های تازه با راه‌اندازی ابزارهای تازه مالی پشتیبانی شایانی به اقتصاد سرزمین کرده است. راه‌اندازی بازار صندوق‌های قابل خرید وفروش با پشتوانه کالا به منظور جذب نقدینگی سرگردان در سرزمین یکی از این ابزارهای مالی بوده که توانسته است رابطه بین بازارهای مالی و قسمت حقیقی اقتصاد را بیشتر از پیش تحکیم بخشد.

بازار صندوق‌های کالایی برای اولین بار، ۲۰ خرداد سال ۹۶ با پذیره‌نویسی صندوق اندوخته‌گذاری پشتوانه طلای لوتوس راه‌اندازی شد. اکنون ۱۳ صندوق اندوخته‌گذاری با پشتوانه طلا با نمادهای «کهربا، آلتون، ناب، مثقال، زرفام، زر، عیار، طلا، گنج، نفیس، گوهر، جواهر و تابش» در بورس کالا فعالیت دارند.

۳۰۰ هزار مشتری فعال در بازار صندوق‌های کالایی

صندوق‌های اندوخته‌گذاری با پشتوانه طلا امکان اندوخته‌گذاری در دارایی‌های گوناگون بر پایه طلا از قبیل گواهی سپرده کالایی شمش و سکه طلا، قرارداد آتی شمش طلا، قرارداد اختیار خرید وفروش شمش و سکه طلا را دارند؛ از این رو؛ اندوخته‌گذاران در بازار طلا می‌توانند در این صندوق‌ها اندوخته‌گذاران کنند.

اکنون، بیشتر از ۳۰۰ هزار مشتری فعال در بازار صندوق‌های کالایی وجود دارند. تعداد بالای مشتریان و حجم معامله های روزانه واحدهای اندوخته‌گذاری صندوق‌های کالایی، از وجود یک بازار عمیق و نقدشونده حکایت دارد. ویژگی مهم صندوق‌های اندوخته‌گذاری مبتنی بر طلا این است که امکان اندوخته‌گذاری با مبالغ اندک نیز در این صندوق‌ها وجود دارد. به این علت؛ اندوخته‌گذاران و فعالان بازارهای مالی می‌توانند با اندوخته اندک و کارمزد پایین، هم ریسک‌ نگهداری فیزیکی طلا و سکه را از بین ببرند و هم از بازدهی مشابه با این بازارها منفعت‌مند شوند.

افت حباب سکه طلا

مسئله قابل دقت در خصوص اندوخته‌گذاری در صندوق‌های مبتنی بر طلا این است که ابزارهای پوشش ریسک نیز بر واحدهای اندوخته‌گذاری این صندوق‌ها تعریف شده است. به گفتن مثال، اکنون معامله های قراردادهای اختیار خرید وفروش مبتنی بر قراردادهای آتی صندوق‌ طلای لوتوس و قراردادهای اختیار خرید وفروش مبتنی بر واحدهای اندوخته‌گذاری صندوق طلای کهربا و قراردادهای آتی بر واحدهای اندوخته‌گذاری صندوق طلای لوتوس در بازار مشتقه بورس کالا در جریان است. این چنین قراردادهای آتی صندوق طلای کهربا پنجم آذرماه سال جاری راه‌اندازی خواهد شد.

مسئله دیگر این است که گسترش صندوق‌های اندوخته‌گذاری مبتنی بر طلا می‌تواند به افت حباب سکه طلا نیز پشتیبانی کند. در حقیقت، از آن جایی که واحدهای صندوق‌های طلا یک ابزار اندوخته‌گذاری در حوزه طلا محسوب می‌بشود، افرادی که تمایل دارند اندوخته خود را داخل بازار طلا کنند، می‌توانند به جای آن که به خرید سکه طلا روی آورند، واحدهای اندوخته‌گذاری صندوق‌های مبتنی بر طلا را خریداری کنند که این عامل به افت حباب سکه می‌انجامد.

با دقت به حباب قیمتی بالای سکه طلا، بعد از راه‌اندازی ابزار گواهی سپرده شمش طلا در اسفند ماه ۱۴۰۱، صندوق‌های کالایی مبتنی بر طلا به منظور نگه داری منافع اندوخته‌گذاران، وجوه صندوق را حتی‌الامکان به خرید گواهی سپرده شمش طلا تعلق داده‌اند. این چنین صندوق‌های اندوخته‌گذاری با پشتوانه طلا با دقت به این که در همه ابزارهای مالی مبتنی بر طلا اندوخته‌گذاری می‌کنند بازدهی زیاد خوبی را نصیب فعلان بازار می‌کند. فعالان بازار به علت وجود صندوق‌های طلا و اندوخته‌گذاری در آنها کمتر عمل به خرید سکه می‌کنند، این نوشته علتکاهش حباب سکه طلا شده و پشتیبانی شایانی به دولت و بانک مرکزی در کنترل نوسانات بازار طلا و ارز کرده است. این چنین از نظر دیگر بورس کالا ظرفیت منحصربه‌فردی برای اراعه شمش طلای تشکیل داخلی و وارداتی به وجود اورده است.

۲۰۰ همت جذب نقدینگی از سوی صندوق‌ها

گسترش و گسترش بازار صندوق‌های کالایی نه تنها مزایایی را برای اندوخته‌گذاران و فعالان بازارهای مالی به وجود می‌آورد، بلکه به دولت و بانک مرکزی نیز در جهت سازماندهی سیاست‌های پولی پشتیبانی خواهد کرد. خالص قیمت دارایی‌های صندوق‌های کالایی در تاریخ منتهی به ۲۵ آبان ماه نزدیک به ۲۰ هزارمیلیارد تومان بوده است که صندوق‌ها با دقت به حداکثر سقف واحدهای اندوخته‌گذاری خود، اکنون امکان جذب نقدینگی به مقدار ۲۵ هزار و ۴۳۴ میلیارد تومان را دارند و مقصد بورس کالا این است که در دو سال آینده جذب نقدینگی را در این صندوق‌ها به ۲۰۰ هزارمیلیارد تومان (۲۰۰ همت) رساند. این نوشته مشخص می کند بازار صندوق‌های اندوخته‌گذاری کالایی تا بحال توانسته است حجم قابل توجهی از نقدینگی حاضر را به خود جذب کرده و از ورود نقدینگی سرگردان به بازارهای غیررسمی موازی جلوگیری کند.

نمودار۱- قیمت دارایی‌های صندوق‌های اندوخته‌گذاری با پشتوانه طلا و سهم آنها از کل بازار

روال حجم و قیمت معامله های صندوق‌های کالایی از ابتدای راه‌اندازی نشان دهنده‌ رشد قابل توجهی معامله های این بازار در سال قبل و هشت ماهه ابتدایی سال جاری دارد. در هشت ماهه ابتدایی سال بیشتر از ۶ میلیارد و ۱۱۷ میلیون واحد اندوخته‌گذاری صندوق‌های اندوخته‌گذاری با پشتوانه طلا به قیمت بیشتر از ۳۴ هزار میلیارد تومان خرید وفروش شده است.

نمودار۲- روال حجم و قیمت سالانه معامله های صندوق‌های اندوخته‌گذاری با پشتوانه طلا

این چنین روال حجم و قیمت ماهانه معامله های صندوق‌های اندوخته‌گذاری با پشتوانه طلا در سال جاری به شرح نمودار۳، است.

نمودار۳- روال حجم و قیمت سالانه معامله های صندوق‌های اندوخته‌گذاری با پشتوانه طلا

زنجیره کامل ابزارهای مالی در حوزه طلا

اکنون اندوخته‌گذاران و فعالان بازار طلا در بورس کالا علاوه بر صندوق‌های اندوخته‌گذاری با پشتوانه طلا می‌توانند در بازار گواهی سپرده کالایی شمش طلا، گواهی سپرده سکه طلا، قراردادهای آتی و اختیار خرید وفروش شمش طلا، قراردادهای اختیار خرید وفروش سکه طلا، قراردادهای آتی صندوق طلای لوتوس، قراردادهای اختیار خرید وفروش مبتنی بر قراردادهای صندوق طلای لوتوس و نیز قراردادهای اختیار خرید وفروش مبتنی بر روی واحدهای اندوخته‌گذاری صندوق طلای کهربا فعالیت کنند.از این؛ زنجیره کاملی از ابزارهای مالی در حوزه طلا برای اندوخته‌گذاران فراهم شده است. آمار معامله های برخی از بازارهای ذکر شده در ماه‌های ابتدایی سال جاری به شرح ذیل است.

بازار گواهی سپرده کالایی شمش طلا برای اولین بار در اسفندماه سال قبل در اندازه قراردادهای ۱۰۰ سوتی در بورس کالا راه‌اندازی شد و از ابتدا تا کنون بیشتر از ۱، ۸ تن شمش طلا به قیمت بیشتر از ۶ هزار میلیاردتومان خرید وفروش شده است. مسئله قابل دقت در این بازار این است که با دقت به این که هر گواهی شمش طلا معادل یک‌دهم گرم طلاست، افراد می‌توانند با کمترین اندوخته یعنی با اندوخته‌ای بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار تومان اندوخته خود را به شمش طلا تبدیل کنند. تا به امروز این چنین امکانی برای اندوخته‌گذاری خرد در بازار طلا مقدور نبوده و افراد نمی‌توانستند قیمت اندوخته خود را به این راحتی نگه داری کنند.

نمودار۴- روال حجم و قیمت معامله های گواهی کالایی سپرده شمش طلا

سپس از راه‌اندازی معامله های گواهی سپرده کالایی شمش طلا، شرایط مناسبی برای راه‌اندازی زنجیره‌ای از ابزارهای مالی برروی آن فراهم شد؛ قراردادهای آتی و اختیار خرید وفروش شمش طلا از جمله این ابزارها است. قراردادهای آتی شمش طلا در اندازه‌های یک گرمی در فروردین ماه سال جاری در بازار مشتقه بورس کالا راه‌اندازی شد. از ابتدای راه‌اندازی ۱۰۶، ۷۰۵ قرارداد آتی به قیمت ۳۹۱، ۶ میلیارد تومان خرید وفروش شده است. قراردادهای آتی به تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان، فعالان صنایع و اندوخته‌گذاران پشتیبانی می‌کند که با منفعت گیری از شرایط این معامله های (که اهرمی هم می باشند) ریسک‌های ناشی از نوسانات قیمت در آینده را پوشش دهند.

نمودار۵- روال حجم و قیمت معامله های قرارداد آتی شمش طلا

قرارداد آتی صندوق طلای لوتوس که در تیرماه ۱۴۰۰ راه‌اندازی شد یکی از موفق‌ترین قراردادها در بازار قراردادهای آتی است. معامله های قراردادهای آتی لوتوس در هشت ماهه نخست سال جاری ۴۰۶، ۲۷۶ قرارداد به قیمت ۱۱ هزار و ۳۵۶ میلیارد تومان بوده است.

نمودار۶- روال حجم و قیمت معامله های قرارداد آتی صندوق لوتوس

قراردادهای اختیار خرید وفروش سکه طلا اولین قرارداد اختیار خرید وفروش بوده که در اواخر اسفندماه ۱۳۹۵ راه‌اندازی شده است. دارایی پایه این قراردادها، گواهی سپرده کالایی سکه طلا بوده و اندازه هر قرارداد برابر با ۱۰۰ گواهی سپرده سکه (معادل یک سکه) است. در هشت ماهه نخست سال جاری ۴، ۴۷۵ قرارداد اختیار خرید وفروش سکه طلا به قیمت ۱۳۲ میلیارد تومان خرید وفروش شده است. اساسی‌ترین کارکرد قراردادهای اختیار خرید وفروش (همچون قراردادهای آتی) پشتیبانی به مدیریت ریسک نوسانات قیمتی دارایی‌های پایه است. قراردادهای اختیار خرید وفروش به نوعی بیمه خرید و فروش دارایی پایه خود را به مسئولیت دارند و افراد با اخذ موقعیت در این بازارها هیچ نگرانی از نوسانات قیمتی دارایی پایه را (چه به سمت بالا و چه به سمت پایین) نخواهند داشت.

نمودار۷- روال حجم و قیمت معامله های قرارداد اختیار خرید وفروش سکه طلا

اندوخته‌گذاران علاوه بر این که می‌توانند در تک‌تک قراردادهای صندوق، گواهی، آتی و اختیار خرید وفروش شمش طلا داخل شوند، قادر می باشند با زیرساختی که در هسته بورس کالا تشکیل شده با کمترین وجوه ضمانت ترکیبی از قراردادها منفعت ببرند. منفعت گیری از قراردادهای ترکیبی همانند کاوردکال(فروش اختیار خرید پوشش‌داده شده با منفعت گیری از دارایی پایه) این امکان را به اندوخته‌گذاران می‌دهد که علاوه بر کسب سود، بتوانند همه ریسک‌های ناشی از نوسانات قیمتی طلا در بازارهای داخلی و حتی بازارهای بین‌المللی را پوشش دهند.

منبع :


سنانیوز