امیرحسین جعفری/ مهتاب من، ابزارهای آنالوگ اگرچه از میانه دهه ۸۰ میلادی با گسترش تکنولوژیهای تازه به حاشیه رفتند؛ اما کارکردهای ابزار آنالوگ کماکان ادامه دارد. اگرچه برای فهمیدن دقیقتر این رابطه باید کارکرد آنالوگ و دیجیتال را در ابزارهای اساسی بازدید کرد و در هر کالا جواب متغیری دریافت میبشود، اما به طور عمومی، آنچه با ابزار دست تنظیم و منفعت گیری میبشود، برخی خطرهای جهان دیجیتال را به همراه ندارد.
آنچه از آن تحت گفتن پیشرفت مدرن جهان بشری یاد میبشود؛ منفعت گیری روزمره از ابزار تکنولوژی و جهان دیجیتال است که در تداوم و گسترش ابزارهای آنالوگ به وجود آمدهاند. ابزارهای قدیمیتر کارکردهای متفاوت خدماتی، صنعتی، علمی و حتی تفریحی دارند که ساختار آنها با دستهای بشر در ربط بوده و منفعت گیری از آن نیز به دخالت بیشتری نسبت به ابزار دیجیتال از سوی انسان نیاز دارد. آنها ساختههای مکانیکی و دقیقی می باشند که میتوان با دانش فنی مشخصی، به طور شفاف به کارکرد آن پی برد و حتی در صورت عیب فنی، آن را به راه انداخت. اما سیستمهای دیجیتال فضا و روحیه فرد دیگر را به وجود آوردند که متخصصان خاص خود را میطلبند. بر همین مبنا، انسان غیرمتخصص با ابزار دستی نمیتواند در روال آن دخالت مثبت یا منفی داشته باشد. از نظر دیگر کنترل سیستمهای دیجیتال نیز فقط به دست مصرفکننده نیست.
نگرانیهای آرشیوی جهان دیجیتال
هر چند بدون شک دنیای دیجیتال زندگی بشر را سادهتر کرده است، یکی از با اهمیت ترین مواردی که علتشده انسان کماکان گوشه چشمی به ابزارآلات آنالوگ داشته باشد، او گفت و گو عدم مطمعن به بقای دیتا و خطرات ناشی از جهان دیجیتال و از دست رفتن دسترسیهای آن است.
با وجود همه پیشرفتهایی که در حوزه امنیت شبکهها و فضاهای ابری ذخیره سیستمی در سطوح پایین و بالا رخ داده است، تا این مدت هم ابزارهای دیجیتال به طور صد درصدی بقای خود را به بشر ثابت نکردهاند و گمان اشتباههای سیستمی مدام وجود دارد. این نگرانی علتشده آرشیوهای آنالوگی همانند کتابخانهها بخصوص در رابطه اسناد، نوشتهها، کتب و تصاویر هم چنان به حیات خود ادامه دهند.
گمان جنگهای دیجیتال
منفعت گیری از ابزارهای دیجیتال و الکترونیکی در مهندسیهای نظامی در دو دهه تازه، گسترش تعداد بسیاری در ارتشهای مهم جهان داشته است. گسترشی که توان زیاد بالایی به نهادهای نظامی داده، اما در اینجا نیز نگرانیهای جهان دیجیتال به خوبی دیده میبشود. منفعت گیری از هواپیماها، ناوها، پهبادها و ماشینهای نظامی بدون سرنشین، حتی انسان آنالوگ را نیز از هدایت مستقیم ابزار دور کرده است و همه چیز با فاصله و از طریق سیستم اداره میبشود.
هدایت سیستمی اگرچه قابلیتهای بسیاری دارد، اما نافرمانی و اشتباههای سیستمی نیز در این بین فجایع قابل توجهی در صحنههای نبرد و تمرینهای نظامی به وجود آوردهاند. یقیناً که سیستمهای آنالوگ نظامی نیز اشتباههای بیشماری داشتند، اما قضیه فقط او گفت و گو وقوع اشتباه نیست، بلکه قضیه هدایت و کنترل یک سیستم است.
سپس دیگر نگرانیهای دیجیتال در ابزار نظامی، جنگهای این حوزه است که میتواند به یکباره سیستمهای الکترونیکی یک منطقه را از کار بیندازند. از کار افتادن سیستمهای الکترونیکی نظامی، همانند آنچه در جنگ عراق دیده شد، آخر یک ارتش نظامی وابسته به ابزار دیجیتال است که بعد از آن تنها انگشت روی ماشه برای سربازان باقی میماند. در این بین نمیتوان نسخه آنالوگی برای ارتشها پیچید، اما در نظر گرفتن برخی ملاحضات آنالوگ در ابزار نظامی میتواند تا حدی از فاجعه از کارافتادگی الکترونیکی ارتشها بکاهد.
آنالوگ به مثابه امر نوستالژیک
بشر برای بهبود کیفیت و افزایش کارایی کالاهای خود، به مرور زمان به سمت پیچیدهتر کردن ابزارآلات و منفعت گیری زیاد تر از آنها رفت که برای دست یافتن به حالت امروزی امری ناگزیر می بود. این کار ناگزیر زمان زیاد تر، سهولت زیاد و امکانات گسترده و دسترسیهای آسانی به بشر داد که قیاس آن از نظر سود و زیان با جهان پیش از خود یعنی دهههای قبل از ۷۰ میلادی قابل قیاس نیست.
جهان دیجیتال در مواردی با گرفتن ظرافت، زیبایی غیرتکنولوژیک و درگیری فرد با کالا، زمان منفعت گیری روزمره بهتر از کالاها را در اختیار بشر قرار داد. اما با این وجود یک کالا آنالوگ روزمره که کارایی سطحی را جستوجو میکند، کماکان طرفداران خود را دارد که میتوان روی آن یک اسم گذاشت؛ آنالوگ به مثابه امر نوستالژیک.
در واقع یکی دیگر از کارکردهای امروزی ابزار آنالوگ به عمر آن بازمیگردد. عمری که علتشده هویت کالاهای دهههای قبل، آنها را تبدیل به ابزارآلاتی نوستالژیک کند.
ابزارآلاتی از جنس دوربینهای آنالوگ که قابلیتهای فنی شوقانگیزی نیز دارند یا حتی ماشینهای کلاسیک که سیستمی به واقع آنالوگ در درون آنها به کار رفته است تا این مدت هم طرفداران خاص خود را دارند. مشخصا در عرصه دوربینها، منفعت گیری از نگاتیو و ظهور عکس، سلسله مراتبی است که انگیزه، هنر و دقت قابل توجهی میطلبد؛ در حالی که دوربینهای دیجیتال این چنین قابلیتی را به همراه ندارند. یقیناً اصلاح عکسها و ابزار فتوشاپ به تنهایی این بار را به دوش میکشد، اما آنچه با دست بشر درآمیخته شده و در نهایت منتهی به یک نتیجه فیزیکال بشود، حس و حال فرد دیگر برای مخاطب به همراه دارد.
در عرصه ماشینهای کلاسیک نیز این قضیه قابل دقت است؛ با وجود این که بازار دیجیتال برای منفعت گیری راحتتر و قویتر در ماشینها به وجود آمده است اما ابزار آنالوگ در ماشینهای کلاسیک و تعمیر و تنظیم Open source آن ها، برخی نگرانیهای کاربر را افت میدهد. احتمالا برخی از افتقطعات آنها گله های کنند، اما به هر ترتیب با دست بشر میتوان یک خودروی کلاسیک را به راه انداخت. این قضیه در ماشینهای تازه دیده نمیبشود و قابلیت کلاسیک شدگی را نیز از آنها به دلایل گوناگون از جمله تعدد کالا گرفته است.
احتمالا گسترش ماشینهای برقی و باطریهایی که آنها هم پیچیدگیهای قابل توجهی را به جستوجو دارند؛ فصل بعدی عبور از جهان آنالوگ و دیجیتال امروزی باشد. به طوری که امکان پذیر روزی بشر آن نگاهی که امروز به ابزار آنالوگ دارد را به سوخت بنزینی در برابر ماشینهای برقی داشته باشد، اما این قضیه چیزی از کارکرد مهم و با کیفیت ماشینهای برقی کم نمیکند.
منبع