به گزارش مهتاب من، شهیندخت مولارودی در یادداشتی نوشت: «آنچه بر خود می‌پسندی بر دیگران بپسند و آنچه بر خود نمی‌پسندی بر دیگران هم مپسند»؛ قاعده‌ای حقوق بشری است که آن را به زبان جامعه‌شناختی «تعمیم خود» نامیده‌اند.  درخور دقت است که پیش از فیلسوفان دوران تازه، در سخنان حکیمان یونان و چین باستان و پیشوایان دینی ما هم بر این قاعده با گفتن‌های گوناگون چندین دفعه اصرار شده است. 

ازجمله در خطاب امام علی (ع) به امام حسن (ع):  «فرزندم! خویشتن را معیار و مقیاس قضاوت بین خود و دیگران قرار ده. برای دیگران چیزی را دوست ‌دار که برای خود دوست می‌داری و برای آنها نپسند آنچه را برای خود نمی‌پسندی. به دیگران ستم نکن همان‌گونه که دوست نداری به تو ستم شود. به دیگران نیکی کن چنان‌که دوست داری به تو نیکی شود. آنچه را برای دیگران زشت می‌شمری برای خودت نیز زشت شمار و برای مردم راضی شو به آنچه برای خود از سوی آنان راضی می‌شوی. آنچه را که نمی‌دانی مگو، اگرچه آنچه می‌دانی اندک باشد و آنچه را دوست نداری درمورد تو بگویند، درمورد دیگران مگو.»

به‌واقع بخشی از آنچه این روزها بر جامعه ما می‌گذرد دقیقا ریشه در غفلت یا چشم فروبستن تعمدی بر این قاعده طلایی است:  به مرور با خودی-ناخودی کردن‌ها و دوقطبی کردن جامعه، «هر چه آن خسرو کند، شیرین کند[بود]»، با انواع توجیهات، جانشین آن اصل که از آن به «انصاف» هم یاد می‌شود، در مشی و مرام برخی مدعیان دوآتیشه اخلاق و دینداری و معیاری برای انواع قضاوت‌های‌شان شده است. 

بر این مبنا چه نیت‌خوانی‌ها که نشده و نمی‌شود! و چه استغفارها و عذرخواهی‌ها که تره هم برایش خرد نشده و نمی‌شود و چه جرم‌ها، تقصیرات و گناهان آشکاری که چون عاملان آن «خودی» می باشند و از مصونیتی آهنین برخوردارند، همانند آب خوردن با «برخورد مومنانه و کریمانه» از بین بردن و رجوع می‌شود و چه لغزش‌ها، خطاها و قصورات «ناخودی‌ها» که مستحق «برخورد قاطعانه و عبرت‌آموز»اند و از این منظر فقدان عنصر معنوی و سوءنیت هم پشیزی قیمت ندارد! و فعل‌ها و ترک فعل‌ها و اظهارنظرهای ناخودی‌ها که یک‌هزارم خودی‌ها هم نیست، مشمول چه احکام شداد و غلاظ و چه هتاکی‌ها، وارونه نمایی‌ها و افترا‌پردازی‌هایی که نشده و نمی‌شوند! بدون آنکه زمان و‌ مجالی برای ادای توضیح باشد و حقی برای دفاع!

این درحالی است که از پیامبر رحمت (ص) نقل شده است:  «عادل‌ترینِ مردم، فردی است که برای مردم، آن چیزی را می‌پسندد که برای خود می‌پسندد و برای آنها خوش ندارد آنچه را برای خود خوش ندارد.» از نظر دیگر، امروزه جای خالی «مدارا» و «رواداری» که به گفتن یکی از فرآورده‌های عصر روشنگری و از بنیادی‌ترین عناصر همزیستی مسالمت‌آمیز، یکی دیگر از مفاهیم و قیمت‌های اساسی حقوق بشر بین‌المللی است، بیشتر از پیش در مناسبات و مراودات فردی، اجتماعی و حاکمیتی حس می‌شود و در روبه رو، تا دل‌مان بخواهد «نارواداری» و «خشونت» است که تئوریزه می‌شود! به‌زعم صاحب‌نظران، یقیناً در یک نظام دموکراتیک و قانون‌مدار مرزهای رواداری توسط نظام حقوقی تعیین می‌شود و ضمانت‌های حقوقی، فضیلت رواداری را به سطح ماموریت حقوقی حکومت و شهروندان برمی‌کشد.در غیاب «رواداری» که نوعی تفاهم‌ در پذیرفتن تفاوت‌ها و پیش‌شرط صلح اجتماعی هم محسوب می‌شود، این که امروزه شاهدیم برخی پندارها، گفتارها و کردارها، بسان بومرنگی به سوی حاملان ‌و قائلان این استانداردهای دو یا چندگانه برمی‌گردد، نباید مایه تحیر باشد.

 آنچه در این بین مایه تاثر و تامل باید باشد؛ به اختصاصی باتوجه به نتایج موج چهارم پیمایش ملی قیمت‌ها و نگرش‌های ایرانیان (آبان‌ سال ۱۴۰۲)، به باد دادن تتمه باورها مردم، رماندن جوانان از امر دیانت و برانگیختن خیل کثیری از جامعه علیه دینداری و دینمداری است که رشته‌های تعداد بسیاری را پنبه می‌کند! امید است در واپسین روزهای ماه مبارک رمضان؛ ماه تمرین روزه فکر و زبان و حرکت، مشمول لطف الهی شده و عمیقا به این حقیقت روشن ایمان بیاوریم:   این جهان کوه است و فعل ما ندا/  سوی ما آید نداها را صدا/ فعل تو کان زاید از جان و تنت / همچو فرزندی بگیرد دامنت / بعد تو را هر غم که پیش آید ز درد / بر فردی تهمت منه، بر خویش گرد…

منبع :


مطمعن