به گزارش مهتاب من،  جاناتان پانیکوف، مدیر ابتکار امنیت خاورمیانه شورای آتلانتیک است. او معاون اسبق افسر اطلاعات ملی برای خاور نزدیک در شورای اطلاعات ملی ایالات متحده بوده است. پاتیکوف در تازه ترین نوشتار برای شورای آتلانتیک به بازدید عکس العمل احتمالی جمهوری اسلامی ایران به دعوا اسرائیل به یکی از اماکن دیپلماتیک ایران در دمشق، پایتخت سوریه پرداخته و می نویسد:

ایران وعده داده که به دعوا هفته قبل اسرائیل که تبدیل کشته(شهید) شدن هفت تن از مقامات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جمله سردار سرتیپ محمدرضا زاهدی شد، جواب دهد. زاهدی فقط «یکی دیگر از مقامات ارشد ایرانی» نبوده است، بلکه بنا به گزارش ها، فرمانده سازمان برون مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی موسوم به نیروی قدس، در سوریه و لبنان و  از برجسته ترین و مهم ترین رهبران نیروی قدس و یکی از رابط های مهم با حزب الله لبنان می بود.

این دعوا در راستای کوششهای اسرائیل برای مقصد قراردادن مقامات ایرانی می بود که آنها را تهدیدی مستقیم برای اسرائیل به علت موقعیت و مسئولیت‌شان می‌دانست. از زمان اغاز درگیری اسرائیل و حماس از شش ماه پیش، گزارش شده است که اسرائیل هجده تن از مقامات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را با پیروزی مقصد قرار داده است. در حالی که اسرائیل امکان پذیر دعوا به زاهدی را مطابق با استراتژی جنگ در سایه خود با ایران بداند، اما در بستر جنگ غزه، خصومت‌ها در مرز اسرائیل و لبنان و تهدیدات حوثی‌ها و شبه‌نظامیان شیعه در عراق و سوریه این عمل اسرائیل در حقیقت عاملی برای تشدید تنش می بود.

سیاست «صبر راهبردی» تهران امکان پذیر هم چنان مقامات ایرانی را وادار کند تا به روشی سنجیده جواب دهند. اما برخی از عکس العمل‌ها با دقت به این که ایران با صدای بلند وعده انتقام داده تقریبا قطعی است. نوع عکس العمل و جواب ایران اشکار می کند که آیا حالت فعلا فروکش می کند یا باید در انتظار جنگ منطقه ای گسترده تر می بود.

سوال مهم این است که آیا ایران می خواهد به گونه ای تلافی کند که معادل از دست دادن (شهید) زاهدی باشد؟ یا آیا تهران خواهان تلافی ظاهری است که هم عکس العمل متقابل اسرائیل را به جستوجو نداشته باشد و هم بتواند آن را جواب مناسب به عمل اسرائیل در سوریه بداند. هر سناریو برای ایران قیمت و خطرات مرتبط با آن را دارد. این تصمیم نشان خواهد داد که آیا برتری واقعی ایران تشکیل بازدارندگی معنادار علیه اسرائیل است یا اجتناب از تشدید تنش در منطقه،  چون تهران به گمان زیادً نمی تواند هر دو را انجام دهد.

جواب ایران نامتقارن است و در منطقه نیست

 ایران سابقه سازماندهی حملات  علیه منافع اسرائیل در سراسر جهان را دارد. همین ماه قبل، پلیس پرو یک افسر نیروی قدس را دستگیر کرد که ادعا می‌شد در حال برنامه‌ریزی برای کشتن یک مقام اسرائیلی در جریان مجمع همکاری‌های اقتصادی آسیا و اقیانوسیه می بود. در ژوئن ۲۰۲۲، یائیر لاپید، وزیر خارجه زمان اسرائیل، چند هفته بعد از کشته شدن ( ترور )  سرهنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، صیاد خدایی در خارج از منزلش در تهران، از اسرائیلی‌ها خواست که فوراً ترکیه را ترک کنند و مدعی شد که امکان پذیر مقصد قرار بگیرند. کمتر از دو هفته سپس، ترکیه اعضای یک گروه ایرانی را دستگیر کرد.  این بار بعد از مقصد قرار دادن زاهدی در سوریه، مقامات ایرانی از قبل سفارتخانه ها و کنسولگری های اسرائیل را به گفتن مقصد احتمالی تهدید می کنند.

قیمت این سناریو برای ایران: یک دعوا پیروزی‌آمیز به گمان زیادً مبنای کافی برای رهبران ایران فراهم می‌کند تا علناً ادعا کنند تهران تلافی کرده است. این چنین سناریویی خطر تشدید درگیری جاری به یک جنگ منطقه‌ای را به حداقل می‌رساند.

ریسک این سناریو برای ایران: تهران امکان پذیر قانع نشده باشد که این چنین کاری به قدر کافی اسرائیل را از ادامه کوششهایش برای کشتن مقامات و کارشناسان ارشد ایرانی باز می‌دارد، و به این علت امکان پذیر به این نتیجه برسد که برای جواب به مرگ(شهادت ) زاهدی این چنین کاری کافی نیست.

 ایران از شرکا یا نیروهای نیابتی خود همانند حزب الله برای دعوا یا دعوا به اهدافی در داخل اسرائیل منفعت گیری می کند

حزب الله در رابطه تعامل خصمانه با اسرائیل محاسبات جدا گانه و  تصمیم گیری خود را دارد. اما اگر ایران اصرار کند که حزب‌الله برای انتقام از کشته شدن نزدیک‌ترین مقام سپاه قدس به این گروه عمل کند، امکان پذیر حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله، این خواست را بپذیرد. اگر او این کار را انجام دهد، به گمان زیادً پاسخی می‌دهد که در سایه آن ایران می تواند از انتقام جویی پیروزی آمیز سخن بگوید. همزمان اسرائیل نیز این چنین پاسخی را چندان خارج از چارچوب تنش های جاری با حزب الله لبنان در چندماه تازه نخواهد دید.

قیمت این سناریو برای ایران: ایران به معتمدترین شریک خود روی می آورد و خوشبین است که با انجام ندادن دعوا مستقیم به اسرائیل، خطر جواب نظامی اسرائیل به خاک ایران را افت می دهد. اجتناب از دعوا اسرائیل به ایران  تقریباً به طور قاطق یک برتری برای ایران است، چون مقصد شماره یک تهران همیشه ارامش نظام است و رهبران ایران امکان پذیر دلواپس باشند که مردم آنها را برای این چنین دعوا‌ای تقصیر کار بدانند.

ریسک این سناریو برای ایران: این سناریو امکان پذیر برای برگشت دادن بازدارندگی علیه اسرائیل ضعیف‌تر از آنچه ایران انتظار دارد باشد. و از نظر دیگر در وقتی که تنش‌ها بین اسرائیل و حزب‌الله بالا رفته، اسرائیل می‌تواند از انتقام‌جویی به گفتن بهانه‌ای برای جنگ گسترده‌تر علیه این گروه منفعت گیری کند. این چنین چیزی هم می‌تواند حالت حزب الله به گفتن با اهمیت ترین متحد ایران در منطقه را متزلزل کند  و هم به شدت به جنگ منطقه‌ای تبدیل شود. ایران این چنین چیزی را نمی خواهد.

 ایران از نیروهای نیابتی شیعه خود در عراق یا سوریه برای دعوا به اهداف ایالات متحده منفعت گیری می کند

 نیروهای نیابتی ایران از اواخر ژانویه که سه سرباز آمریکایی در اردن کشته شدند، به نیروهای آمریکایی در عراق یا سوریه دعوا نکردند. بعد از آن دعوا ایران به جستوجو فاصله گرفتن از آن برای جلوگیری از خطر درگیری با ایالات متحده و جنگ منطقه ای گسترده تر، می بود. از جمله افرادی که هفته قبل برای راهپیمایی سالانه روز قدس در حمایتاز فلسطینی ها در تهران وجود داشتند، ابو فدک المحمداوی، جانشین رئیس حشد الشعبی عراق (PMF)می بود. گزارش شده که رهبران حشد چشم به راه دستورات تهران برای عکس العمل به ترور ( شهید) زاهدی می باشند.

قیمت این سناریو برای ایران: از نظر ایران، این گزینه می تواند با اصرار بر این که ایالات متحده از عمل های اسرائیل مبرا نخواهد می بود، بازدارندگی را افزایش دهد. این احتمالا معکوس دیدگاه واشنگتن باشد که ایران مسئول دعوا هفت اکتبر حماس است حتی اگر به طور خاص دستور دعوا را صادر نکرده باشد. ایران به گمان زیادً معتقد است که هرگونه جواب ایالات متحده بیشتر از حد بزرگ نخواهد می بود  و به گونه ای فراهم کننده  برتری ثابت ایالات متحده برای اجتناب از یک جنگ منطقه ای گسترده تر خواهد می بود.

 ریسک این سناریو برای ایران: ایالات متحده هفته قبل بعد از دعوا اسرائیل به دمشق از مسیر همراهی با اسرائیل خارج شد تا علناً پافشاری کند که نقشی در این دعوا نداشته و از برنامه ریزی اسرائیل برای دعوا آگاه نبوده است. اگر نیروهای نیابتی ایران با این وجود به کارکنان و منافع آمریکا در منطقه دعوا کنند، دولت بایدن امکان پذیر ملزوم بداند که به شدت به طوری جواب دهد که زیاد فراتر از آنچه ایران فکر می‌کند باشد.

ایران به طور نظامی به سرزمین اسرائیل دعوا می کند و یا مقامات ارشد اسرائیل را می کشد

دعوا با منفعت گیری از موشک‌های بالستیک یا هواپیماهای بدون سرنشین علیه اهداف داخلی اسرائیل تأثیرگذارترین و پرخطرترین گزینه در دسترس تهران خواهد می بود. در حالی که ایران امکان پذیر به جستوجو جلوگیری از تشدید جنگ به یک جنگ همه عیار باشد و در این مسیر فقط اهداف نظامی یا اطلاعاتی را مقصد قرار دهد اما باز هم این یک قدم خطرناک خواهد می بود.

 قیمت این سناریو برای ایران: تهران به گمان زیادً این چنین دعوا ای را بهترین زمان برای برگشت دادن قوت بازدارندگی خود و نشان دادن این نوشته می داند که اسرائیل نمی تواند بدون مجازات به مقام های ارشد ایران ضربه بزند. تهران این چنین امکان پذیر بر این باور باشد که این چنین دعوا ای می تواند آمریکا را به افزایش سختی بر اسرائیل وادار کند تا مجدد انتقام نگیرد و خطر تشکیل یک جنگ گسترده تر را به جان نخرد. با این حال، این چنین دیدگاهی هم توانایی ایالات متحده برای تأثیرگذاری بر اسرائیل در این چنین شرایطی و هم تمایل رئیس جمهور جو بایدن برای انجام این کار را نادیده می گیرد.

ریسک این سناریو برای ایران: اسرائیل تقریباً به طور قاطق به از دست دادن پرسنل غیرنظامی یا نظامی در اسرائیل یا به ترور مقامات ارشد خود جواب قوی خواهد داد. این گزینه پتانسیل بالایی برای اغاز یک جنگ همه عیار و منطقه ای دارد.

منبع :


جماران