به گزارش مهتاب من از تنسیم، به نقل از ستاد خبری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ آرش نورآقایی، کارشناس «گردشگری ادبی»، با گفتن این که گردشگری ادبی یک ژانر تازه در حوزه گردشگری است، در ادامه گفت: گردشگری ادبی به طور اختصاصی سابقه دیرینه‌ای در دنیا ندارد؛ هرچند که هنگامی افراد در موقعیت‌های گردشگری ادبی قرار می‌گیرند به نوعی این شاخه از گردشگری اتفاق می‌افتد؛ همانند آنکه اشخاص در سفری بر مزار نویسنده یا شاعری نامدار حاضر ‌شوند. همینطور بازدید از خانه یک نویسنده نیز «گردشگری ادبی» محسوب می‌شود.

نمایشگاه کتاب می‌تواند بخشی از «گردشگری ادبی» باشد

او همین طور گفت: مطابق تعریفی که در دنیا از «گردشگری ادبی» صورت می‌گیرد، بازدید صرف از نمایشگاه‌های کتاب جز این ژانر محسوب نمی‌شود؛ اما این بدان معنی نیست که نمی‌توان به نوشته نمایشگاه کتاب و «گردشگری ادبی» پرداخت. از آنجایی که شاخه‌های گردشگری در حال گسترش است و انواع گردشگری شکل می‌گیرد، می‌توان «گردشگری ادبی» را نیز با گذر زمان گسترش داد و برای آن تعاریف جدیدی اشکار کرد. در واقع «گردشگری ادبی» رفتن به مکان‌های واقعی و حتی خیالی اطلاق می‌شود که در داستان‌ها خلق شده‌اند.

این کارشناس حوزه گردشگری که در سال ۱۳۹۲ نخستین همایش «گردشگری ادبی» را به منظور جلب دقت فعالان حوزه گردشگری و ادبیات به این مقوله برگزار کرد، افزود: ایده تشکیل «گردشگری ادبی» را با برگزاری همایشی در همین رابطه در نزدیک به یک دهه قبل پیگیری کردم، آن زمان حتی کلید واژه «گردشگری ادبی» در ایران نقل نبوده است. حتی یکی از صاحب نظران حوزه گردشگری گفت که «گردشگری ادبی» یعنی چه؟ فردا می‌خواهید گردشگری ریاضی را هم راه‌اندازی کنید! آن زمان یک خبرنگار از می‌سی‌سی‌پی به ما مطلب داد که چه مقدار خوب است که شما در ایران می‌خواهید «گردشگری ادبی» برگزار کنید.

او گفت: من همیشه به پیشینه ادبی کشورم دقت داشته‌ و بر پایه آن به این فکر می‌کردم که چه مقدار این نوشته می‌تواند در حوزه گردشگری کاربرد داشته باشد. با تحقیق فهمید شدم در دنیا این چنین ژانری وجود دارد، آن زمان به یک تور «گردشگری ادبی» در دانشگاه آکسفورد برخورد کردم که تور گردشگری «شرلوک هلمز» می بود؛ در حالی که شرلوک شخصیت خیالی می بود، اما هنگامی در گوگل ۱۰ آدرس مشهور دنیا را سرچ می‌کنیم آدرس خانه «شرلوک هلمز» به آدرس خیابان «بیکر پلاک ۲۲۱ ب» را به مخاطبان اراعه می‌کند.

نورآقایی در ادامه گفت: بعدها در سفرهایی که داشتم فهمید شدم خانه «رومئو و ژولیت» در شهر ورونا ایتالیا یکی از مقاصد پُر بازدید دنیاست؛ در حالیکه این دو شخصیت هیچ زمان وجود خارجی نداشتند و ساخته و پرداخته ذهن ویلیام شکسپیر می باشند؛ به همین علت من به تحقیق در رابطه آثار ایرانی پرداختم. به گفتن نمونه به بازدید رُمان «کلیدر» محمود دولت‌آبادی پرداختم و توانستم برخی از شخصیت‌های داستان از جمله دُختر آقای گل‌مَمَد را اشکار کنم و خانه او و دختر، نوه و نتیجه او را هم بیابم. وسایلی که از گل مَمَد باقی می بود را به من دادند. حتی از شناسنامه دخترش عکس دارم و بر این مبنا یک گردشگری یک هفته‌ای در آن منطقه حول محور اتفاقی که در رُمان وجود داشت، شکل گرفت.

وی گردشگری ادبی اتفاقات محور را دارای دو جنبه معارفه کرد و افزود: هنگامی بر پایه اتفاقات سفر می‌کنیم، این به نوعی گردشگری اتفاقات هم محسوب می‌شود و همزمان مطابق محتوای اتفاقات می‌تواند گردشگری ادبی نیز محسوب شود، همانند آئین بزرگداشت مولانا و نمایشگاه کتاب فارغ از این که می‌تواند یکی از اتفاقات مرتبط با گردشگری ادبی باشد. این بین یقیناً باید برخی از ظرافت‌ها را در نظر گرفت. در واقع باید دقت کرد چطور می‌توان به نمایشگاه کتاب به مثابه گردشگری ادبی نگاه کرد،‌ صرف این که افراد به نمایشگاه بروند و کتاب بخرند،‌ این گردشگری ادبی محسوب نمی‌شود. فضاها و اقتصادهای حوالی نمایشگاه کتاب، گردشگری ادبی را شکل خواهند داد و می‌شود ایده‌هایی داشت که نمایشگاه کتاب به یک اتفاقات در حوزه گردشگری ادبی تبدیل شود.

نورآقایی گفت:‌ وجود فروشگاه‌های کتاب یا نمایشگاه کتاب می‌تواند در انتخاب یک شهر به گفتن «شهر ادبیات» مؤثر باشد. «یونسکو» با تعریف هفت زیرشاخه برای شبکه شهرهای خلاق مواردی چون موسیقی،‌ ادبیات، رسانه،‌ خوراک، صنایع دستی و … به نوشته ادبیات شهرها دقت کرده است. تهران با وجود شهرکتاب‌ها،‌ نمایشگاه بین‌المللی کتاب و رویدادهای ادبی در کافه‌ها و… این چنین منفعت گیری از گردشگری ادبی می‌تواند بدل به «شهر خلاق ادبی» شود. اینطور می‌توان پرونده ثبت تهران به گفتن شهر ادبی را نقل کرد. در جریان «گردشگری ادبی» مجموعه موقعیت‌های «گردشگری ادبی» در تهران نظیر خانه موزه‌ها، مقبره‌ها، تور کتابخانه ‌ملی، تور کتابخانه‌های خلاق و… نشست‌های ادبی در کنار نمایشگاه کتاب باید مورد دقت باشد، این چنین دقت به مکان‌های معارفه شده در داستان‌ها همانند ظهیر الدوله و یا کافه نادری بخشی از گردشگری ادبی است.

سهراب سپهری شاعری جهانگرد می بود

این متخصص حوزه گردشگری ادبی در قسمت فرد دیگر از این او مباحثه اشاره کرد: می‌توان در نمایشگاه کتاب نشست‌های تخصصی «گردشگری ادبی» را برگزار کرد. دقت و تحقیق نسبت به مکان‌های مرتبط با ادبیات و شخصیت‌های ادبی در «گردشگری ادبی» مهم است. خانه حافظ در کجای شیراز می‌توانسته باشد؟ مسیر سفر ناصرخسرو قبادیانی از کجا تا کجا می بود؟ به عبارتی نویسندگان بسیاری در تاریخ ایران داریم که در رابطه با موقعیت‌ها و مکان‌ها سخن بگویید می‌کنند. هنگامی شاعر می‌گوید خوشا شیراز و وضع بی‌مثال‌اش یعنی چه؟‌ یا اشعار سهراب که در اشعار خود موقعیت‌های بسیاری را گفتن کرده است. در گلستانه چه بوی علفی می‌آید و گلستانه مکانی بوده نزدیک خانه سهراب سپهری که مقبره او نیز در همان نزدیکی است.

نورآقایی او گفت: سهراب سپهری یک شاعر جهانگرد می بود که از قضا نقاشی هم می‌کرد؛ با قلم و قدم همکار بوده است.‌ او سفرهای بسیاری داشت، به ژاپن و نیویورک رفت و رکورددار فروش نقاشی در ایران است، اما هیچ کس به او از منظر سفرهایش نپرداخته است. مضامین سفر در شعرهای شاعران دیده وجود دارد. آنها در ذهنشان سفر می‌کنند. رستم در شاهنامه یک پهلوان است؛ اما او یک مسافر هم هست و مدام در حال سفر است. این مسائل را می‌توان در نمایشگاه کتاب بازدید کرد. ایران می‌تواند به علت پیشینه ادبی بالا در «گردشگری ادبی» زیاد موفق باشد.

سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به طور مجازی برگزار می‌شود.

انتهای مطلب/