به گزارش مهتاب من
به گزارش مهتاب من، مقام‌های ایرانی رسانه‌ها را به انتشار کردن اخبار کذب متهم می‌کنند و مقام‌های روسیه با انداختن علت توقف در فرآیند امضای توافقنامه بر گردن مقام‌های ایران، اصرار می‌کنند که برنامه امضای این توافقنامه فعلاً متوقف شده‌است.
نظر انعقاد یک توافقنامه جامع همکاری ۲۰ ساله بین ایران و روسیه از نزدیک به سه سال پیش در دیدار سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور فقید ایران و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در سمرقند نقل شد. سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه پیش از این حرف های‌می بود که این توافقنامه تا پیش از آخر سال ۲۰۲۴ امضا خواهد شد. اما اشکار نیست با اظهارنظرهای مقام‌های روسیه در رابطه توقف فرآیند تکمیل توافقنامه، سرنوشت امضای آن به چه وقتی موکول می‌شود.
نخستین خبر در رابطه این توافقنامه روز سه‌شنبه از سوی یک مدیر میانی وزارت امور خارجه روسیه در او مباحثه با خبرگزاری دولتی ریانووستی روسیه انتشار شد. ضمیر کابلوف، رئیس اداره دوم آسیای وزارت خارجه روسیه در او مباحثه با ریانووستی حرف های‌می بود: «فرآیند [امضای توافقنامه] به علت مشکلاتی نزد شرکای ایرانی ما به حالت تعلیق درآمده‌است.» این دیپلمات روسیه این اظهارات را در شرایطی فرمود که سرپرست وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در اجلاس وزرای خارجه گروه بریکس در شهر نووگراد روسیه به سر می‌برد. کابلوف یقیناً در اظهارات خود اصرار کرده‌می بود که توافقنامه همکاری جامع، تصمیم رهبران دو سرزمین است و قطعاً تکمیل خواهد شد.
ساعاتی سپس از این اظهارنظر، مقام‌های بلندپایه‌تر روس، این اظهارات را اندکی تعدیل کردند و واژه «تعلیق» را که با تکذیب طرف ایرانی روبه رو شده‌می بود، از ادبیات خود حذف کردند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین روز سه‌شنبه او گفت: «مسکو و تهران به کار بر روی توافقنامه جامع همکاری دوجانبه ادامه خواهند داد، هرچند امکان پذیر برخی جداول زمانبندی برای عمل های خاص جابه‌جا شوند.» سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه هم اصرار کرد که امضای توافقنامه «معطل برخی تشریفات قانونی و عمل های رویه‌ای از سوی ایران است.»
هیچ‌یک از طرف‌ها دقیقاً اشاره نمی‌کنند که مشکلی که علتتوقف یا تاخیر در روال امضای توافقنامه جامع همکاری‌های طویل مدت ایران و روسیه شده‌است، چه چیزی است. با این حال آنگونه که از سخنان سفیر ایران در مسکو برمی‌آید، برخی از بندهای این توافقنامه تا این مدت مورد تایید «مسئولان و نهادها» در ایران واقع نشده‌است و آنگونه که وزیر خارجه روسیه می‌گوید: «برخی عمل‌های قانون‌گذاری از سوی ایران» برای امضای این توافقنامه ملزوم است. هیچ‌یک از مقام‌های روسیه دقیقاً اشکار نکرده‌اند که چه «مشکلاتی نزد شرکای ایرانی» وجود دارد یا چه قانون‌گذاری‌هایی برای امضای توافق باید از سوی ایران انجام شود.
تناقض‌های بی‌شمار
اظهارنظرهایی که در دو روز قبل در رابطه توافقنامه جامع همکاری‌های طویل مدت ایران و روسیه نقل شد، علتایجاد ابهام‌های تعداد بسیاری در رابطه سرنوشت این توافقنامه شده‌است. اشکار نیست که آیا باید سخن یک طرف را باور کرد که متن توافق نهایی شده‌است یا سخن طرف فرد دیگر که می‌گوید متن توافق نیاز به کارشناسی زیاد تر دارد. این که اگر حادثه شهادت رئیس‌جمهور اسلامی ایران پیش نیامده‌می بود توافق امضا شده‌می بود یا این که برخی فرآیندهای قانون‌گذاری در پیش‌نویس توافق پیش‌بینی شده‌است که پیش از امضا باید توسط ایران انجام شود.
یک روز بعد از آنکه سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در حاشیه نشست وزرای خارجه گروه بریکس در نووگراد روسیه مدعی شد که متن توافق نهایی شده‌است و فقط به علت برخی «تشریفات قانونی» توسط ایران امکان امضای توافق وجود ندارد، علی باقری‌کنی، روز چهارشنبه در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران او گفت که مذاکرات کارشناسی برای تکمیل متن توافقنامه تا این مدت ادامه دارد و باید یک جلسه کارشناسی دیگر برای تایید متن توافق برگزار شود.
سرپرست وزارت امور خارجه ایران در حالی این اظهارات را گفتن می‌کند که یک روز قبل از او، وزیر امور خارجه روسیه حرف های‌می بود متن توافق «کاملاً مورد موافقت طرفین قرار گرفته‌است.» درحالی‌که مقام‌های روس از روز سه‌شنبه مرتباً ایران را به تشکیل توقف در فرآیند آماده‌سازی توافق متهم می‌کنند، مقام‌های وزارت امورخارجه ایران رسانه‌های فارسی‌زبان را متهم نمود خواهند داد و از مبنا وجود اظهارنظرهای دیپلمات‌های روسیه را تکذیب می‌کنند.
با این حال در همه اظهارنظرهای نقل‌شده از سوی مقام‌های ایرانی و روس، ناهماهنگی‌ها و تناقض‌های بسیاری وجود دارد. از یک طرف وزیر خارجه روسیه می‌گوید که متن توافق نهایی شده‌است و سفیر ایران در روسیه پیش از این حرف های‌می بود که اگر حادثه شهادت رئیس‌جمهور اسلامی ایران پیش نمی‌آمد این توافق امضا شده‌می بود، اما از طرف دیگر سرپرست وزارت امور خارجه ایران می‌گوید که متن توافق تا این مدت نهایی نشده‌است و سفیر ایران در مسکو با بازگشتن از سخن‌های قبلی‌اش می‌گوید که متن در اختیار برخی نهادها در ایران است تا جواب خود را در رابطه آن بدهند.
علی باقری‌کنی، سرپرست وزارت امور خارجه ایران در او گفت‌وگوی روز چهارشنبه خود در جمع خبرنگاران در حاشیه نشست هیئت دولت او گفت: «این چنین چیزی حقیقت نداشت و ندارد. این سند مدتی است بین دو طرف ایرانی و روس در حال بازدید کارشناسی است، ما نظرات کارشناسی مورد نظر خودمان را اراعه کردیم و به روس‌ها داده‌ایم، روس‌ها نظرات کارشناسی خودشان را اظهار کرده‌اند، قاعدتاً باید یک نشست کارشناسی دیگر برگزار شود که این سند نهایی شود.»
باقری‌کنی اصرار کرد: «هیچ وقفه‌ای در مسیر نهایی‌سازی این سند تشکیل نشده، این سند روال عادی خودش را طی می‌کند. با این که دولت در حال گذار است باز هم هیچ وقفه‌ای در این کار تشکیل نشده‌است.»
وی بار دیگر با تکذیب اظهارنظرهای منتشرشده در رسانه‌های روس که به فارسی ترجمه شده‌اند، او گفت: «خبری در رسانه‌ها آمده‌می بود، اما این خبر به‌هیچ‌وجه حقیقت نداشت، حتی وزیر خارجه روسیه هم سپس از آخر نشست بریکس در مصاحبه با خبرنگاران او گفت که این قضیه در دستور کار است و هیچ وقفه‌ای در آن رخ نداده‌است.»
اما روایت باقری‌کنی از اظهارات لاوروف، با آنچه رسانه‌های روس به نقل از وزیر خارجه این سرزمین نوشته‌اند متفاوت است. خبرگزاری ریا اظهارات لاوروف را اینگونه انعکاس داده‌است: «در رابطه توافقنامه همکاری بین ایران و روسیه، بله! اکنون نمی‌توان آن را امضا کرد، هرچند که متن آن کاملاً مورد توافق واقع شده‌است.»
وی مدعی شد که امضای توافق معطل برخی «تشریفات قانونی و عمل های رویه‌ای در ایران» است و اصرار کرد: «ما سند را برای تایید رؤسای‌جمهور و امضا اراعه داده‌ایم، اما ایران باید برخی عمل های رویه‌ای و قانون‌گذاری که در توافقنامه پیش‌بینی شده‌است در پیش بگیرد که تا این مدت این کارها را نکرده‌است.»
نوشته آماده بودن توافق برای امضا اغاز هفته جاری توسط سفیر ایران در روسیه هم نقل شده‌می بود. به گزارش ایرنا، کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه به خبرگزاری ودوموستی او گفت: «این توافق در مرحله نهایی است و اگر سانحه هوایی بالگرد حامل رئیس‌جمهوری شهید ایران نبوده است، می‌توانست این توافق، امضا شده باشد.»
با این حال سفیر ایران در روسیه، دو روز سپس از این اظهارات و بعد از انتشار کردن خبر اظهارات یک دیپلمات روس مبنی بر تعلیق مذاکرات در رابطه توافقنامه، رسانه‌های ایرانی را به انتشار کردن «اخبار فیک» متهم کرد و مدعی شد که اظهارات ضمیر کابلوف، رئیس اداره دوم آسیای وزارت امورخارجه روسیه در رسانه‌های ایران به غلط بازتاب داده‌شده‌است.
کاظم جلالی در رابطه آخرین حالت توافقنامه او گفت که متن این توافق در اختیار برخی نهادها در ایران قرار گرفته‌است و تا این مدت این نهادها تاییدیه نداده‌اند. سفیر ایران در روسیه به خبرگزاری ایرنا او گفت: «ما دو سال است که بر روی موافقتنامه جامع همکاری‌های دو سرزمین کار می‌کنیم، طبیعی است که او گفت و گو‌های کارشناسی بسیاری انجام شده و مرتب آخرین ورژن متن‌ها با همدیگر رد و بدل می‌شود. آخرین بار هم دوستان روس متن را به طرف ایرانی دادند. باید با نهادهای مختلفی در داخل سرزمین اینها را هماهنگ کنند و تنظیم کنند، طبعاً زمان‌بر است. تلاش ما این بوده و هست که در سال ۲۰۲۴ بتوانیم این توافقنامه را به امضای مقام‌های دو سرزمین برسانیم. الان در دست ایران است و ما انتظار داریم که مسئولان و نهادهای ما هر چه سریع تر جواب بدهند که این توافقنامه برای امضا آماده بشود.»
بدعهدی‌های سابقه‌دار
کوششهای تازه برای انعقاد یک پیمان‌نامه تازه با روسیه در حالی پیگیری می‌شد که مسکو اسبق چندان روشنی در اجرای تعهدات خود در روبه رو ایران، به‌اختصاصی در دوران تحریم و فشارهای غرب ندارد. روسیه تا بحال چندین بار یا با تاخیرهای طویل به تعهدات خود در رابطه با ایران عمل کرده‌است یا اساساً از اجرای تعهدات خود اجتناب کرده‌است.
در طول دولت سیزدهم، به‌رغم سیاست نگاه به شرق حاکم بر سیاست خارجی این دولت و تلاش برای برقراری روابط نزدیک با روسیه، مسکو چندین بار نسبت به اجرای تعهدات خود در برابر تهران تعلل نشان داده‌است. برای مثال مقام‌های نظامی ایران از دو سال پیش خبر داده‌بودند که توافقی برای خرید چندین فروند جنگنده مدرن سوخو-۳۵ از روسیه بسته شده‌است. هرچند یک بار در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۲ خبری در رسانه‌های ایران مبنی بر تحویل نخستین اسکادران از این جنگنده‌ها به ایران انتشار شد، اما تا به امروز خبری از تحویل آنها به ایران نشده‌است و روسیه تنها به تحویل یک فروند هواپیمای آموزشی یاک-۱۳۰ به ایران بسنده کرده‌است که حرف های می‌شود در آموزش خلبانان سوخو ۳۵ کاربرد دارد. این در حالی است که از تابستان سال ۱۴۰۱ دولت‌های غربی ایران را متهم می‌کنند که مقادیر بسیاری سلاح، از جمله پهپادهای انتحاری و شناسایی در اختیار روسیه قرار داده‌است تا در جنگ اوکراین مورد منفعت گیری قرار گیرند.
بدعهدی‌های روسیه در رابطه تحویل تسلیحات به ایران در قبل نیز سابقه داشت، از جمله این که روسیه درحالی‌که قرارداد فروش سامانه‌های پدافندهوایی اس-۳۰۰ را با ایران منعقد کرده‌می بود، در شورای امنیت سازمان ملل متحد به تحریم تسلیحاتی ایران رای مثبت داد و واگذاری این سامانه‌ها را تا سپس از توقف اجرای تحریم‌ها به تاخیر انداخت و یقیناً در زمان تحویل هم با بدعهدی تصمیم داشت نه‌تنها خسارتی به ایران ندهد، بلکه با ادعای توقف تشکیل سامانه‌های مذکور، با دریافت پول زیاد تر سامانه‌های اس-۴۰۰ را به ایران واگذار کند.
این چنین در رابطه سرنوشت تعهدات روسیه در ساخت واحدهای دو و سه نیروگاه هسته‌ای بوشهر هم ابهام‌های بسیاری وجود دارد. درحالی‌که بر پایه قراردادی که سپس از انعقاد برجام بسته شد، شرکت روس‌اتم روسیه قرار می بود واحد دو نیروگاه اتمی بوشهر را پاییز امسال به ایران تحویل دهد و واحد سوم را هم تا دو سال سپس به آخر رساند، مقام‌های سازمان انرژی اتمی ایران می‌گویند که کار واحدهای دو و سه نیروگاه اتمی بوشهر سپس از سال‌ها توقف از سال قبل با منفعت گیری از توان داخلی از سر گرفته‌شده‌است و تا ۵ سال دیگر به آخر می‌رسد. معلوم نیست که اکنون نقش روس‌اتم در این پروژه چیست و اگر این شرکت روسی از این پروژه کنار کشیده‌است، آیا خسارت و جریمه‌ای به ایران پرداخت کرده‌است یا نه. پیش از این سفیر قبل روسیه در تهران، حرف های‌می بود که روس‌اتم به علت بدهی چندصدمیلیون یورویی ایران به این شرکت، ادامه کار در بوشهر را متوقف کرده‌است. روسیه واحد یک نیروگاه اتمی بوشهر را هم با بیشتر از ۱۱ سال تاخیر نسبت به قرارداد به ایران اهدا کرد.
مورد فرد دیگر که در رابطه اجرای تعهدات روسیه ابهام‌های بسیاری وجود دارد، تفاهمنامه‌ای است که دو سال پیش بین محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و ویتالی مارکلوف، قائم‌مقام مدیرعامل شرکت گازپروم روسیه امضا شد و قرار می بود بر پایه آن روسیه ۴۰ میلیارد دلار اندوخته‌گذاری در صنعت نفت ایران انجام دهد.
به گزارش پایگاه خبر‌رسانی وزارت نفت گسترش میدان‌های گازی کیش و پارس شمالی، فشارافزایی میدان پارس جنوبی، گسترش ۶ میدان نفتی، سوآپ گاز و فرآورده، تکمیل مطرح‌های ال‌ان‌جی، احداث خطوط لوله صادرات گاز و دیگر همکاری‌های علمی و فناورانه از جمله مفاد این تفاهم‌نامه بودند. اشکار نیست دقیقاً چه مقدار از این ۴۰ میلیارد دلار اندوخته‌گذاری و در کدام پروژه‌ها در طول دو سال قبل جذب شده‌است.
منبع :
هم میهن
دسته بندی مطالب
اخبار کسب وکارها