سحابی‌ها ابرهای عظیم گازی بین ستاره‌ای می باشند که نقش محوری در چرخه‌ی حیات ستارگان ایفا می‌کنند. واژه «سحابی» در زبان لاتین به معنی «مه، بخار، مه، دود، بازدم» است، اما در بستر دانش ستاره‌شناسی، به any celestial object [هر جرم آسمانی] که زمان رصد با تلسکوپ به طور ابر ظاهر شود، اشاره دارد.

به نقل از سرویس اخبار نجوم آژانس فناوری تکنا، برخی سحابی‌ها در تاثییر خروج گاز و غبار طی یک ابرنواختر – انفجار ستاره‌ای در حال مرگ – شکل می‌گیرند. در حالی که برخی دیگر از تراکم ابرهای سرد گازی و غباری بین ستاره‌ای پدید می‌آیند. هنگامی که این نواحی به اندازه‌ی کافی متراکم شوند قادر به زایش ستارگان تازه می باشند؛ به همین علت گاه از آن‌ها با گفتن گهواره ستاره یاد می‌شود.

سحابی‌ها در اشکال و ابعاد گوناگون وجود دارند. می‌توان آن‌ها را به زیرگروه‌های بسیاری همچون سحابی‌های سیاره‌نما، باقی مانده ابرنواختر، سحابی‌های تاریک و سحابی‌های گسیلشی طبقه‌بندی کرد. در قبل که تلسکوپ‌ها به قوت امروزی نبودند، این کلمه کهکشان‌هایی همانند همسایه‌ی ما آندرومدا را نیز در برمی‌گرفت که زیاد تر با گفتن «سحابی آندرومدا» شناخته می‌شد با این حال، به لطف منفعت‌مندی از تلسکوپ‌های مدرن، اکنون می‌دانیم که کهکشان‌ها به هیچ وجه همانند‌ی ابر نیستند، بلکه از میلیاردها ستاره راه اندازی شده‌اند. این بدان معناست که ستاره‌شناسان اکنون واژه‌ی سحابی را برای ابرهای واقعی – گاز و غبار – که در درون کهکشان خودمان قرار دارند، تعلق خواهند داد.

موقعیت سحابی‌ها

سحابی‌ها زیاد تر در فضای بین ستارگان، که به گفتن محیط بین ستاره‌ای شناخته می‌شود، یافت خواهد شد. به طور میانگین، این ناحیه تنها حاوی نزدیک به یک اتم در هر سانتی‌متر مکعب است. با این حال، در برخی نقاط تراکم می‌تواند به شکل قابل توجهی بالاتر از این باشد به اندازه‌ای که از طریق تلسکوپ قابل رؤیت باشد. نتیجه این اتفاق چیزی است که ما آن را سحابی می‌نامیم و آن‌ها از دیدنی‌ترین مناظر در علم ستاره‌شناسی می باشند. در واقع تعداد بسیاری از تصاویر نمادین تلسکوپ فضایی هابل، همانند ستون‌های آفرینش تصاویری از سحابی‌ها می باشند.

انواع گوناگون سحابی‌ها

انواع گوناگونی از سحابی‌ها وجود دارند که بر حسب نحوه‌ی راه اندازی و ترکیب آن‌ها دسته‌بندی خواهد شد. اکثر سحابی‌ها عمدتاً از گاز می باشند که می‌توانند با نور خود بدرخشند و نمایش‌های رنگارنگی را خلق کنند که با آن‌ها آشنایی داریم. اما سحابی‌های دیگر – همانند کلمه «سحابی تاریک» – از نظر ترکیب زیاد غباری می باشند و به جای درخشش، این غبار علتمسدود شدن نور اجرام دورتر از آن می‌شود.

ربط بین سحابی‌ها و ستارگان

سحابی‌ها در چرخه‌ی حیات ستارگان، هم در تولد و هم در مرگ آن‌ها، نقش کلیدی ایفا می‌کنند. ستارگان درون توده‌های متراکم گاز، غبار و دیگر مواد درون سحابی‌های گسیلشی انتشار، که زیاد تر با گفتن «گهواره ستاره» (گهواره ستاره – مهد کودک [ مهد کودک = مهد کودک] = مهد کودک ستاره) نیز شناخته خواهد شد، متولد خواهد شد.

ستون‌های آفرینش هابل در این دسته قرار می‌گیرند. همان طور که سحابی معروف جبار – که امکان پذیر خودتان از طریق دوربین دوچشمی یا تلسکوپ کوچک دیده باشید – نیز در این دسته جای می‌گیرد. نیروی مهم که در اینجا عمل می‌کند، گرانش است که علتمی‌شود محیط بین ستاره‌ای رقیق به یک سحابی متراکم شود و گرانشی است که علتفرو ریختن توده‌های درون سحابی به درون ستاره‌ها می‌شود.