با رشد قیمت اسکناس‌های خارجی در معامله های مرکز مبادله و در روبه رو افت نرخ‌ها در معامله های بازار آزاد، شکاف بین بازارهای ارز سرزمین افت یافت. در روز‌های تازه این شکاف کمتر از ۲۰ درصد محاسبه شد. تحلیلگران اقتصادی این مساله را در راستای افت رانت ارزی و هدفمندتر شدن تخصیص ارز رسمی می‌دانند.

شکاف بین بازارهای ارز سرزمین کوچک‌تر شد. به نظر می‌رسد بازارساز با جدیت به جستوجو افت رانت حاضر در بازار است. داده‌ها مشخص می کند که در ماه‌های سپری‌شده از سال جاری نرخ شاخص‌های ارزی به خصوص نرخ دلار، در معامله های مرکز مبادله ارز و طلا روندی افزایشی را توانایی کرده‌اند. در زیاد تر روز‌های بازار سال جاری نرخ اسکناس دلار مرکز مبادله با شیب مقداری در حال افزایش می بود. یقیناً در برخی روز‌های بازار نیز مشاهده می‌شد که شاخص مذکور رشد نرخ‌های قابل توجهی را توانایی کند. اما در کل برآیند این رشد قیمت‌های ریز و درشت تبدیل رشد ۱۳ درصدی قیمت اسکناس دلار در معامله های رسمی شده است.

در روبه رو نرخ دلار در معامله های بازار آزاد سال قبل را حول رقم ۶۰ هزار و ۲۰۰ تومان به پایان رساند و در سال جاری نیز رشد قیمت‌های چشمگیری را توانایی کرد؛ اما با فاصله گرفتن ریسک‌های سیاسی از بازار در روز‌های تازه در کانال‌های قیمتی ۵۸ و ۵۹ هزار تومانی خرید وفروش شد. در نتیجه این شاخص نه‌تنها بازدهی مثبتی را به ثبت نرسانده، بلکه دچار رشد منفی نیز شده است. علل مختلفی بر نوسان نرخ ارز در معامله های آزاد موثر بوده است که از جمله با اهمیت ترین آنها می‌توان مسائل مرتبط با مناقشات منطقه‌ای و انتخابات ریاست‌جمهوری را برشمرد. در اواسط فروردین ماه و بعد از دعوا رژیم صهیونیستی به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق ریسک‌های سیاسی بازار افزایش یافت و قیمت شاخص‌های ارزی روال افزایشی قابل توجهی را اغاز کرد. اما بعد از پایان این مناقشات سختی حاضر در بازار تخلیه شد و نرخ‌ها به سطوح قبل خود بازگشتند.

 در ادامه وجود یک شرایط دوقطبی بین گروه‌های تندرو و میانه‌رو حاضر در انتخابات ریاست‌جمهوری مجددا انتظارات تورمی فعالان بازار را تحت‌الشعاع خود قرار داد، اما با پیروزی جبهه میانه‌رو این ریسک‌ها نیز از بازار تخلیه شد. در کل فضای حال حاضر بازار چندان تحت تاثییر ریسک‌های سیاسی نیست و به همین علت نرخ‌ شاخص‌های آزاد ارزی نیز در شرایط رشد منفی قرار دارد. اما در روبه رو نوسانات نرخ ارز در معامله های رسمی مستقیما توسط نهاد بازارساز بانک‌مرکزی رخ داده و می‌توان او گفت سیاست این نهاد افت رانت حاضر در بازار است. وجود اختلاف دیدنی بین بازار‌های رسمی و غیررسمی می‌تواند جریان ارزی سرزمین را در مسیر نادرستی قرار دهد. در وقتی که این شکاف بزرگ‌تر باشد، افرادی که توانایی دریافت اسکناس و حوالجات ارز رسمی از بانک مرکزی را دارند می‌توانند با اراعه ارز‌های خریداری شده با قیمت رسمی در بازار غیر‌رسمی سود چشمگیری کسب کنند. این سود حتی در مواردی از فعالیت اقتصادی مورد نظر آنها نیز زیاد تر است.

در نتیجه بخشی از ذخایر ارزی سرزمین صرف فعالیت‌های سودجویانه می‌شود، اما با کوچک‌تر شدن شکاف مذکور سود فعالیت‌های سوداگرانه نیز افت یافته و ارز‌های رسمی تخصیص یافته در فعالیت اشکار هزینه می‌شود. همان گونه که پیش از این حرف های شد نرخ ارز در بازار غیررسمی در طی ماه‌های قبل نوسانات تعداد بسیاری را پشت سر گذاشته است. در روز‌هایی که دلار بازار آزاد حوالی رقم ۶۷ هزار تومان خرید وفروش می‌شد شکاف ارزی سرزمین به حوالی ۵۴ درصد رسیده می بود. اما کم شدن دمای بازار آزاد و رشد متوالی بازار رسمی جهت شد تا این شکاف در بازار روز‌های قبل به زیر ۲۰ درصد کم شدن کند. به‌طور دقیق‌تر فاصله نرخ اسکناس دلار در بازارهای مورد قیاس در روز قبل برابر ۱۹.۵۶ درصد محاسبه شد.

ورود تقاضای تازه به بازار؟

دیروز دوشنبه ۲۹ مرداد ماه روال نرخ شاخص‌های ارزی در معامله های غیررسمی افزایشی می بود. قیمت هر برگ اسکناس دلار آزاد که در بازار روز یکشنبه به رقم ۵۸ هزار و ۲۵۰ تومان رسیده می بود در بازار روز قبل رشد ۴۵۰ تومانی را توانایی کرد و در رقم ۵۸ هزار و ۷۰۰ تومان به فروش رسید. یورو و پوند نیز به ترتیب با رشد نرخ‌های ۷۵۰ و ۹۵۰ تومانی در رقم های ۶۴ هزار و ۹۰۰ تومان برای یورو و ۷۶ هزار و ۲۵۰ تومان برای پوند خرید وفروش شدند. خرید وفروش‌گران بازار سکه و طلا نیز در روز قبل ناظر رشد نرخ‌های این بازار بودند. سکه طلا در عصر روز قبل با رشد دیدنی یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومانی نسبت به نرخ روز قبل در رقم ۴۲ میلیون و ۷۹۰ هزار تومان به فروش رسید. نیم‌سکه نزدیک به ۷۰۰ هزار تومان رشد کرد و در رقم ۲۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان خرید وفروش شد. ربع سکه نیز با رشد قیمت ۵۰۰ هزار تومانی خود به رقم ۱۵ میلیون تومان رسید. برخی از کارشناسان رشد نرخ‌ بازارهای ارز و طلا در روز قبل را ناشی از باور به خوش‌یمنی روز ۱۳ ماه صفر می‌دانند.

منبع :


دنیای اقتصاد