احسان شریفی‌پور – دبیر انجمن سکته مغزی ایران همزمان با روز جهانی سکته مغزی با گفتن این که دو مطالعه بزرگ درمورد ابراز سکته مغزی در ایران انجام شده، اظهار کرد: حالت ابراز سکته مغزی می‌بایست بر پایه نتایج مطالعات بزرگ انجام شود. دو مطالعه بزرگ مبتنی بر جمعیت درمورد ابراز سکته مغزی در خراسان و قم و مناطق مرکزی ایران در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ انجام شده است.

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی درمورد نتایج مطالعات ابراز سکته‌های مغزی در ایران او گفت: نتایج مطالعات مقدار ابراز سکته‌ مغزی در ایران شبیه است؛ این در حالی است که اختلاف وقتی ۱۰ ساله دارند. نتایج مطالعات ابراز سکته‌ مغزی بیانگر این است که ابراز سکته مغزی در ایران نزدیک به ۱۵۰ به ازای هر ۱۰۰هزار نفر در هر سال است. یقیناً مقدار ابراز سکته مغزی در سرزمین از متوسط جهانی زیاد تر  بوده و نزدیک به ۱.۵ برابر متوسط جهانی است.

سن ابراز سکته مغزی در ایران ۱۰ سال کمتر از متوسط جهانی

او درمورد میانگین سنی ابراز سکته مغزی در سرزمین تصریح کرد: نتایج دو مطالعه بزرگ ابراز سکته مغزی بیانگر این است که سن ابراز سکته مغزی در ایران، نزدیک به ۱۰ سال از متوسط جهانی کمتر است. اختلاف ۱۰ ساله میانگین سنی ابراز سکته مغزی در سرزمین از متوسط جهانی، یک مسئله دلواپس‌کننده محسوب می‌شود و الزام تلاش زیاد تر کادر درمان است. متوسط سن سکته مغزی در دنیا نزدیک به ۷۵ تا ۸۰ سال و متوسط سن ابراز سکته در سرزمین نزدیک به ۶۵ تا ۷۰ سال است.  

این متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب افزود: با دقت به حالت ابراز و میانگین سکته مغزی در ایران، ریسک‌فاکتورها می‌بایست به طور جدی در کانون دقت قرارگیرند تا مقدار ابراز سکته مغزی در سرزمین افت یابد. دقت به عوامل خطر، افت سکته مغزی به عزم ملی و هماهنگی ارگان‌های گوناگون نیاز دارد.

ربط سکته مغزی با افزایش سن

شریفی‌پور درمورد افزایش سن و گمان سکته مغزی گفت: بعد از ۵۰ سالگی، سکته‌ مغزی به ازای هر دهه ۲ برابر افزایش می‌یابد و اصولا برای افراد بالای ۵۰ سال است. هنگامی که از سکته مغزی بزرگسالان سخن می‌گوییم، منظور افراد ۱۸ سال تا یک فرد صد و چند ساله است که در گزارش‌های مربوط به سکته مغزی به ثبت رسیده است. بازدید نتایج مقابله‌ای پیک سنی سکته مغزی در دنیا و ایران مهم است؛ چرا که متوسط سنی پیک سکته مغزی در دنیا ۷۵ تا ۸۰ و پیک سنی سکته مغزی در سرزمین ما نیز ۶۵ تا ۷۰ سال است.

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی، درمورد مرگ‌ومیر ناشی از سکته مغزی نیز او گفت: مطالعات بسیاری درمورد مرگ‌ومیر ناشی از سکته مغزی در دنیا و ایران در دسترس است. سکته مغزی، دومین تا پنجمین علتی است که جهت مرگ‌ومیر مردمان کشورهای گوناگون می‌شود و جزو علل مهم ناتوانی به حساب می‌آید. بر پایه آمار و رقم های «سیمای مرگ ایران»، متاسفانه سکته‌ مغزی بعد از سکته قلبی جهت مرگ‌ومیر مردم سرزمین می‌شود.

او در ادامه گفت: در یک ماه اول بعد از سکته مغزی، نزدیک به ۲۰ تا ۳۰ درصد مرگ‌ومیر داریم؛ یعنی از هر پنج نفری که سکته می‌کنند متاسفانه یک نفر جان خود را از دست می‌دهد.

زمان طلایی در روبه رو با سکته مغزی

 این متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب درمورد الزام دقت به زمان طلایی در روبه رو با سکته مغزی گفت: خوشبختانه، اگر عوامل خطر را شناسایی و کنترل کنیم، سکته مغزی قابل پیشگیری است. این چنین اگر فردی که سکته کرده در زمان طلایی به مراکز درمانی منتقل شود، قابل درمان است. منظور از زمان طلایی این است که فرد از شانس بیشتری برای اثرگذاری درمان برخوردار است. 

شریفی‌پور با گفتن این که دو روش درمانی برای سکته مغزی وجود دارد، خاطرنشان کرد: یکی از راه حلهای درمانی این است که داروی حل‌کننده لخته به طور «ترومبولیتیک» به فرد سکته‌ کرده داده می‌شود. درمان از طریق «آنژیوگرافی» و «اندوواسکولار» از دیگر راه حلهای درمانی سکته مغزی است که لخته خون به راه حلهای «آنژیوگرافی» و «داخل رگی» از رگ مغزی خارج شده و جریان خون مغزی برقرار می‌شود. هنگامی حل‌ کردن یا خارج‌ کردن لخته خونی سودمند قلمداد می‌شود که بافت مغزی زنده باشد. زمان زنده بودن بافت مغزی به گفتن زمان طلایی در نظر گرفته می‌شود.

دبیر انجمن سکته مغزی ایران او گفت: این شانس وجود دارد که بافت مغزی در ۴.۵ ساعت اول بعد از سکته مغزی به طور کامل از بین نرود. هر چه مقدار مقدار دسترسی به خدمات درمانی سریع تر باشد، گمان نجات سلول‌های مغزی افزایش می‌یابد؛ به نحوی که می‌توان ۲ میلیون سلول‌ مغزی یا نورون مغزی را در هر دقیقه نجات داد. 

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی درمورد زمان طلایی در راه حلهای درمانی اندوواسکولار گفت: زمان طلایی در این روش درمانی تا شش ساعت اول بعد از سکته مغزی است. با پیشرفت‌هایی که در تصویربرداری‌ و راه حلهای درمانی صورت گرفته، اگر بافت زنده‌ای وجود داشته باشد تا ۲۴ ساعت امکان نجات فرد وجود دارد.

این متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب درمورد برنامه درمان به روش آنژیوگرافی در سرزمین نیز او گفت: برنامه‌ جامعی درمورد درمان به روش مدیکال یا تزریق داروهای ترومبولیتیک (حل‌کننده لخته) تا سال ۱۳۹۵ در سرزمین نداشتیم و متاسفانه تعداد بسیاری از بیماران جان خود را از دست می‌دادند.

شریفی‌پور با اشاره به اجرای برنامه «۷۲۴» در سرزمین اظهار کرد: بعد از سال ۱۳۹۵، برنامه ۷۲۴ در سرزمین اجرا می‌شود. سازمان بهداشت جهانی و سازمان جهانی استروک، گزارشی مشترک در سال ۲۰۲۱ انتشار کردند و بر پایه این گزارش، ایران در بین ۱۹۴ سرزمین دنیا  با اجرای برنامه ۷۲۴ جزو کشورهای پیشرو درزمینه نجات بیماران سکته مغزی معارفه شد.

او با گفتن این که درمان آنژیوگرافیک جزو راه حلهای درمانی پیشرفته سکته مغزی است، گفت: انجام روش درمانی آنژیوگرافیک، نیازمند در دسترس‌بودن دستگاه‌های گوناگون آنژیوگرافیک در قطب‌های گوناگون سرزمین و وجود تیم‌های گسترش یافتهتری در مراکز درمانی است که لخته خونی را با وسایل پیشرفته مبتنی بر تکنولوژی توسط افراد فلوشیپ از داخل عروق مغزی خارج کنند.

حالت دسترسی به راه حلهای نوین درمانی

این متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب در ادامه گفت: آنژیوگرافیک، یک روش درمانی زیاد موثر است و حرف های می‌شود شانس بهبود فرد سکته‌ کرده را از ۳۰ درصد به ۵۰ درصد افزایش می‌دهد. متاسفانه،   برای این روش درمانی اندوخته‌گذاری نکرده‌ایم و این روش درمانی به طور گسترده در دسترس نیست. اکنون، ۵ مرکز فعال در این عرصه در سرزمین وجود دارد که برای جمعیت ۸۵ میلیونی سرزمین به هیچ وجه مناسب نیست. اگر اندوخته‌گذاری و برنامه‌ریزی ملزوم در این عرصه درمانی همانند آنچه که برای برنامه  ۷۲۴ انجام شد، صورت گیرد، به شدت می‌توانیم حالت را بهبود بخشیده و جان افراد بیشتری را تجات دهیم.

شریفی‌پور با گفتن این که اصلاح سبک زندگی در پیشگیری از سکته‌مغزی زیاد اثرگذار است، خاطرنشان کرد: ریسک‌فاکتورهای سکته مغزی به دو دسته «قابل اصلاح» و «غیرقابل اصلاح» تقسیم‌خواهد شد. سن، جنسیت، اسبق خانوادگی جزو عوامل خطر غیرقابل اصلاح می باشند. افزایش سن، گمان سکته مغزی را افزایش می‌دهد و مقدار سکته مغزی در مردان نسبت به زنان زیاد تر است. این چنین اگر افراد در خانواده خود سابقه سکته مغزی داشته باشند گمان افزایش سکته مغزی در آنها افزایش می‌یابد.

او درمورد ریسک‌فاکتورهای قابل اصلاح سکته مغزی نیز او گفت: برخی عوامل خطر از قابلیت اصلاح برخوردار می باشند و اصلاح این موارد مقدار سکته مغزی را به طور راحتی افت می‌دهد. فشارخون، دیابت، چاقی، دخانیات، اختلالات خواب و استرس‌ها جزو ریسک‌فاکتورهای قابل تحول سکته مغزی محسوب خواهد شد.

تاثییر اصلاح سبک زندگی در پیشگیری از سکته مغزی

 دبیر انجمن سکته مغزی ایران در ادامه گفت: با اهمیت ترین نشانه فشارخون، بی‌علامتی است. متاسفانه تعداد بسیاری از افراد سرزمین نسبت به ابتلای خود به سختی خون ناآگاه می باشند؛ اگر سختی خون به طور مدام چک شود و در صورت ابتلا به پرفشاری خون، روال درمانی پیگیری شود، گمان سکته مغزی افت می‌یابد. این چنین دیابت، چاقی، بی‌تحرکی، استعمال دخانیات، استرس و اختلالات خواب که ریشه در سبک زندگی افراد دارد، گمان سکته مغزی در افرادی که فعالیت بدنی مقداری دارند و از الگوی غذایی نامناسبی پیروی می‌کنند، نسبت به افرادی که ورزش می‌کنند و الگوی غذایی مناسبی دارند، زیاد تر است. افرادی که سبک غذایی درستی دارند، از دیابت و پرفشاری خون دور می باشند و به همین مقدار نیز سکته مغزی از آنها دورتر است. 

شریفی‌پور با گفتن با گفتن این که سکته مغزی در حلقه «پیشگیری»، «درمان» و «توانبخشی» دیده می‌شود، افزود: منظور از این پیشگیری این است که ریسک‌فاکتورها با مقصد جلوگیری از سکته مغزی در کانون دقت قرار گیرد. منظور از حلقه درمان این است که بیماران هرچه‌ سریع درمان طلایی را دریافت‌ کنند.

او با اشاره به واحدهای مراقبت سکته مغزی نیز او گفت: واحدهای مراقبت از سکته مغزی باید به طور مقداری و کیفی در سرزمین گسترش یابد. افرادی که سکته مغزی کرده‌اند در مراکز مراقبت از سکته مغزی تحت نظر قرار می‌گیرند. اکنون، ۱۵۵ مرکز مراقبت از سکته مغزی در سرزمین وجود دارد که این مراکز بعد از سال ۹۵ کم کم تشکیل شده‌اند. دقت به واحدهای مراقبت از سکته مغزی جزو حلقه درمان سکته مغزی است. 

این متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب درمورد توانبخشی سکته مغزی نیز گفت: اگر توانبشخی به طور همه‌جانبه انجام شود، یعنی توانبخشی «حرکتی»، «روانی»، «گفتاری»، «کاردرمانی» و «درمانی» را به طور همزمان انجام دهیم، فرد سکته‌ کرده از شانس بیشتری برای برگشت به زندگی برخوردار است.

وی درمورد درمورد برنامه ۷۲۴ او گفت: سیستم اورژانس سرزمین با سیستم ۷۲۴ عجین شده و  بر پایه این برنامه، کد «سما» (سکته مغزی ایران) با همکاری سازمان اورژانس سرزمین در سیستم اورژانس تعریف شده است. تکنسین‌های اورژانس سرزمین با سکته مغزی آشنا می باشند و می‌دانند اگر فردی به طور ناگهانی دچار ضعف نیمه صورت، ضعف ناگهانی دست یا پا شود یا اختلالات تکلم شد، می‌بایست سکته مغزی را به دیسچ اورژانس گزارش دهند و فرد را به سریع‌ترین بیمارستانی که خدمات سکته مغزی را اراعه خواهند داد، منتقل کنند. سیستم اورژانس سرزمین در عرصه سکته مغزی زیاد موفق است.

دبیر انجمن سکته مغزی ایران در ادامه گفت: اگرچه سیستم اورژانس سرزمین در عرصه سکته مغزی به خوبی عمل کرده اما مردم باید با علائم سکته مغزی آشنا باشند. شرایط اورژانس سرزمین باید به نحوی باشد که دسترسی به مناطق صعب‌العبور میسر باشد؛ به نحوی که با اورژانس هوایی یا راه حلهای دیگر زیاد تر نقاط سرزمین تحت پوشش قرار گیرند تا افرادی که به درمان طلایی دست می‌یابند، زیاد تر شوند. 

شریفی‌پور در قسمت پایانی سخن بگویید‌هایش او گفت: سکته مغزی، قابلیت پیشگیری، درمان و بازتوانی را دارد؛ اما باید علائم خطر آن را شناخت، زمان طلایی درمان را در نظر گرفت و نسبت به توانبخشی عمل کرد. متاسفانه، بیمه‌ها در عرصه توانبخشی به خوبی از بیمه‌شدگان حمایتنمی‌کنند و مردم با مشکلات بسیاری در این عرصه روبه رو می باشند.

منبع :


ایسنا