مهتاب من از تنسیم،‌ محمدمهدی سیدناصری پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان:

در دنیای امروز که جهانی‌شدن بر تعداد بسیاری از جنبه‌های زندگی انسانی سایه افکنده، اهمیت دقت به فرهنگ و هویت ملی بیشتر از پیش حس می‌شود. در این بین، زبان مادری به‌گفتن نخستین ابزار ارتباطی و شناخت جهان، جایگاه اختصاصی‌ای در شکل‌گیری هویت فرهنگی، اجتماعی و روانی کودکان نسل تازه (نسل زِد و آلفا) دارد.

با این‌حال، در برخی جوامع، از جمله ایران، والدین بعضی اوقات تحت تأثیر روندهای آموزشی جهانی، به آموزش زبان دوم، به‌اختصاصی زبان انگلیسی، برتری بیشتری خواهند داد، بی‌آنکه به اهمیت تسلط کامل کودکان بر زبان مادری واقف باشند.زبان مادری بیشتر از یک ابزار ارتباطی است؛ این زبان حامل قیمت‌ها، سنت‌ها، و میراث فرهنگی هر جامعه‌ای است که پیوندی عمیق بین نسل‌های قبل، حال و آینده تشکیل می‌کند. از این منظر، نهاد خانواده به‌گفتن نخستین و با اهمیت ترین کانون آموزشی کودکان، نقشی کلیدی در نگه داری و تحکیم زبان مادری ایفا می‌کند. والدین باید بدانند که تسلط کامل کودک بر زبان مادری نه‌تنها شرطی اساسی برای پیروزی در یادگیری زبان‌های دیگر است، بلکه پایه‌ای محکم برای رشد شخصیتی، تخیلی و هوشی او فراهم می‌سازد.

یکی از با اهمیت ترین ماموریت های والدین، تشکیل فضایی مناسب جهت یادگیری و تحکیم زبان مادری است. او مباحثه با کودک به زبان مادری، خواندن کتاب‌های داستانی مرتبط با فرهنگ بومی و تشویق او به منفعت گیری از این زبان در محیط خانواده از جمله اقداماتی است که می‌تواند تأثیری مثبت داشته باشد. کودکانی که پیش از تسلط بر زبان مادری به یادگیری زبان دوم مشغول خواهد شد، زیاد تر با مشکلاتی همچون تأخیر در تکلم، ضعف در توانایی‌های ارتباطی و حتی اختلالات هویتی روبه رو خواهد شد.

کتاب‌خوانی یکی از مؤثرترین راه‌ها برای غنی‌سازی زبان مادری است. خانواده‌ها می‌توانند با انتخاب کتاب‌های مناسب، نه‌تنها دایره واژگان کودک را افزایش دهند، بلکه او را با ادبیات، تاریخ و باورهای فرهنگی جامعه آشنا کنند. این چنین رویکردی، عرصه‌ساز رشد تخیل، هوش اضطراب و توانایی‌های خلاقانه در کودک خواهد می بود. به همین علت، حمایتوالدین از دسترسی کودک به منبع های آموزشی باکیفیت و مرتبط با زبان مادری، عاملی کلیدی در پرورش هویتی پایدار محسوب می‌شود.

حقوق ِکودکان در یادگیری زبان مادری، به‌گفتن یکی از حقوق بنیادین انسانی، در اسناد بین‌المللی همچون کنوانسیون حقوق کودک  و اعلامیه جهانی حقوق بشر به رسمیت شناخته شده است. ماده‌ ۳۰ کنوانسیون حقوق کودک پافشاری می‌کند که در جوامع چندزبانه یا دارای اقلیت‌های قومی، کودکان حق دارند زبان مادری خود را بیاموزند و فرهنگ بومی‌شان را نگه داری کنند.

زبان مادری، به‌گفتن میراثی گران‌بها، نباید قربانی روندهای جهانی‌شدن یا فشارهای اجتماعی جهت یادگیری زبان‌های خارجی شود. خانواده‌ها می‌بایست با آگاهی از اهمیت این زبان در شکل‌دهی به هویت و فرهنگ فرزندانشان، نقش فعالی در تحکیم آن ایفا کنند و از نظر دیگر با تشکیل سیاست‌های حمایتی، عرصه‌ نگه داری و آموزش زبان مادری را برای کلیه کودکان فراهم آورند.

کودکی که در زبان مادری خود به‌خوبی پرورش یافته باشد، نه‌تنها قادر به یادگیری سریع تر زبان‌های دیگر خواهد می بود، بلکه با مطمعن به‌ نفس بیشتری می‌تواند در جامعه نقش‌آفرینی کند. به این علت، مسئولیت والدین، نظام آموزشی و سیاست‌گذاران در تحکیم زبان مادری، تضمینی برای بقای هویت و فرهنگ ملی در عصر مدرن خواهد می بود.

انتهای مطلب/