به گزارش مهتاب من، دانشمندان می‌گویند «زمین» زمان چندانی برای نجات ندارد. اگر بشر، تغییرات اقلیمی و مشکلاتهای آب و هوایی را جدی نگیرد و کشورها به تعهدات خود برای افت انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای عمل نکنند، احتمالا حال «مادر» رو به احتضار برود. «روز جهانی زمین» از سال ۱۹۶۹ تا کنون، فرصتی است برای یادآوری همین زمان اندک.

در این چنین شرایطی آینده بشر و زمینی که در آن زیست می‌کند، سال‌ها است که به سوژه جذابی برای نویسندگان و فیلم‌سازان تبدیل شده. آنها در آثار خود آینده‌ای را نشان خواهند داد که خودخواهی‌ها، نزاع‌ها و عمل های بشر، سیاره را نابود کرده و جان تعداد بسیاری از ساکنان آن را گرفته است. 

این هشدارها هر چند جذابیت‌هایی برای جذب مخاطب دارند اما تنها کارکرد آنها همین نیست و می‌تواند دریچه‌ای برای آینده‌ای باشد که احتمالا نه نزدیک اما به هر حال محتوم است؛ اگر بشر از خواب بیدار نشود. 

۲ و ۳ اردیبهشت؛ روزهایی برای زمین

۲۲ و ۲۳ آوریل؛ در تقویم بین‌المللی دو روزی می باشند که به سیاره ما تعلق دارند؛ روزهایی که قرار است آگاهی همه را نسبت به خطراتی که آن را تهدید می‌کند، افزایش دهد. اولی (دوم اردیبهشت) روز زمین پاک است و دومی (سوم اردیبهشت) روز جهانی زمین. 

سایمون استیل دبیر اجرایی تغییرات اقلیمی سازمان ملل، چندی پیش هشدار داد که بشر تنها دو سال زمان دارد که «با افت دیدنی انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای، از بحران اقلیمی و فاجعه آب‌وهوایی جلوگیری کند.» یقیناً هشدار او مخالفانی دارد که تعیین این محدودیت وقتی را اغراق‌آمیز می‌‌دانند اما گروهی نیز اعتقاد دارند با دقت به تعلل دولت‌ها در تامین مالی برای مقابله با تغییرات اقلیمی، این هشدار اصلا دور از ذهن نیست.

آثار تغییرات اقلیمی؛ از تهدید بقا تا زیان‌های اقتصادی

تغییرات اقلیمی و هشدارهای محیط زیستی او گفت و گو‌های فانتزی نیستند؛ آنها آثار واقعی تراژیک و اقتصادی دارند. مطالعات نشان خواهند داد که نزدیک به ۱۲ هزار اتفاقات شدید آب و هوایی در نیم قرن قبل، تبدیل مرگ بیشتر از ۲ میلیون نفر و خسارت اقتصادی ۴.۳ تریلیون دلاری شده است. 

این چنین بر پایه گزارش یونسکو، دو میلیارد نفر (۲۶ درصد از جمعیت) به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند و پیش‌بینی می‌شود این تعداد تا سال ۲۰۵۰ به ۱.۷ تا ۲.۴ میلیارد نفر برسد. این چنین امکان پذیر تا سال ۲۰۳۰ نزدیک به ۷۰۰ میلیون نفر به علت افتشدید آب آواره شوند.

این تغیرات، تبعات اجتماعی شدیدی دارند که احتمالا با عدد و رقم قابل محاسبه نباشند اما از آنجا که اعداد برای تعداد بسیاری از افراد ملموس‌تر می باشند، برخی مطالعات روی این جنبه از نوشته تمرکز کرده‌اند. برای مثال رسانه‌های بین‌المللی از جمله گاردین و آسوشیتدپرس در گزارش‌هایی تخمین زده‌اند که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹، میانگین هزینه‌های ناشی از تغییرات اقلیمی در سراسر زمین، ۱۴۰ میلیارد دلار در سال می بود که این رقم در سال ۲۰۲۲ به ۲۸۰ میلیارد دلار رسید. 

این چنین به گزارش یورونیوز پژوهش‌ها نشان خواهند داد که اگر روال افت انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای شدت نگیرد، امکان پذیر ضربه‌های اقتصادی ناشی از تغییرات اقلیمی تا سال ۲۰۴۹ به نزدیک به ۳۸ تریلیون دلار در سال برسد و تا سال ۲۱۰۰ تا دو برابر آنچه مطالعات قبلی تخمین زده‌اند، افزایش یابد. در این بین، کشورهای فقیر و آنهایی که کمترین نقش را در انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای داشته‌اند، بیشترین صدمه اقتصادی را از تغییرات اقلیمی متحمل خواهد شد. 

با وجود این آمارها و هشدارها، دولت‌ها و شهروندان تا این مدت دقت کافی را به تغییرات اقلیمی و مشکلاتهای آب و هوایی ندارند. گرمایش زمین نیز هم چنان یک معضل است به طوری که سال ۲۰۲۳ رسما گرمترین سال ثبت شده در تاربخ می بود. با وجود باران‌های شدید و سیل‌های ویرانگری که حتی در زمان‌های غیرمعمول در گوشه و کنار زمین رخ می‌دهد، بارش برف و باران در مناطقی از زمین افت قابل توجهی داشته است؛ به طوری که اروپا امسال فصل اسکی را بدون برف گذراند و بحران آب حتی به انگلستان نیز رسیده است. 

تغییرات اقلیمی؛ از خشکسالی تا سیل‌های ویرانگر

مشکلاتهای محیط زیستی و تغییرات اقلیمی، شامل رویدادهای شدید آب و هوایی از جمله طوفان‌های مخرب، سیل‌های ویرانگر، امواج گرما، خشکسالی‌های‌های طویل‌زمان، آتش‌سوزی‌های شدید جنگلی و ذوب شدن برف‌ها و یخ‌های قطبی می‌شود. 

در این بین، بحران آب و خشکسالی، سال‌ها است که به گفتن هشداری جدی در رسانه‌ها و مقالات علمی نقل می‌شود. بحرانی که همین امروز نیز، چه در سطح داخلی کشورها و چه در ابعاد بین‌المللی، عاملی برای اختلاف و درگیری است اما کارشناسان هشدار خواهند داد که جنگ‌های آینده بر سر آب درمی‌گیرد.

این چنین موضوعی، هر چند با سلامت و زندگی انسان‌ها و حتی دیگر موجودات زنده ارتباط دارد اما می‌تواند چنان کشش و اضطراب نیز تشکیل کند که از چشم صنعت سینما و سرگرمی دور نمانده است. به طوری که بحران آب تا کنون سوژه محوری یا حاشیه‌ای چندین تاثییر سینمایی بوده است.

بحران آب؛ حقیقت زمین، سوژه دلنشین سینما

فیلم‌های پساآخرالزمانی، از جمله محبوب‌ترین و پرتکرارترین آثار داستانی و سینمایی در ژانر فانتزی می باشند. تعداد بسیاری از آنها دنیایی را به عکس می‌کشند که بعد از وقوع سلسله حوادثی، از نظم شناخته شده و قبل خود خارج شده است. این دنیا آینده‌ای را پیش روی بشر قرار می‌دهد که گاه آیینه کارکرد امروز اوست. آینده‌ای که در پی رخدادهای سیاسی، نظامی، طبیعی یا محیط زیستی، زیر و زبر شده است و دیگر آشنا نیست.

وقوع حوادث طبیعی عظیم و مشکلاتهای ناشی از چالش‌های محیط زیستی، از جمله موضوعاتی پرتکرار در آثار پساآخرالزمانی می باشند؛ از بارندگی‌ها و سیل‌های شدید و ویرانگر گرفته تا بحران آب یا آلودگی مرگبار هوا، دستمایه‌ نویسندگان و کارگردانان قرار گرفته‌اند که هشدارهایی را در رابطه آینده‌ نقل کنند. آینده‌ای که در آن تعدادی بسیاری از انسان‌ها به کام مرگ رفته‌اند و بازمانده‌ها نیز برای بقا می‌جنگد.

فیلم‌های «کتاب الی» (The Book of Eli) و «مکس دیوانه- جاده خشم» (Mad Max: Fury Road)، دو فیلم پساآخرالزمانی شناخته‌شده می باشند که هر دو بحران آب و ابراز خشکسالی شدید را محور تعریف داستان خود قرار داده‌اند. 

آب؛ منبع «قوت» و «خشونت» در دنیای مرده

تصاویری خاکستری و مات از شهرهای متروک، اجساد متلاشی شده، بیابان‌ پشت بیابان‌ و یقیناً لوله‌هایی که از آنها آبی جاری نمی‌شود! اینها توصیفی خلاصه از مسیری طویل است که شخصیت نخست فیلم اکشن و پساآخرالزمانی «کتاب الی» آن را می‌پیماید.

در این فیلم، تمدن و شهرنشینی به علت نامعلومی، که بر پایه برخی ارجاعات به گمان زیاد جنگ هسته‌ای باشد، از بین رفته و از جمعیت جهان زیاد کاسته شده است. در این دنیای تیره و تار، «خشونت» عامل مهمی برای بقاست. آدم‌ها یا وسیله باارزشی را با «آب» معاوضه می‌کنند یا سر امکانات ساده زندگی و مهم‌تر از همه، «آب» همدیگر را می‌کشند. قوت هم دست هر فردی است که بر منبع های آبی تسلط دارد.

هر چند «کتاب الی»، از مایه‌های پررنگ مذهبی نیز برخوردار است اما نمی‌توان از نقش بحران آب و خشکسالی شدید در شکل‌گیری جهان داستان و رخدادهایی که در آن به وقوع می‌پیوندند، گذشت. 

فیلم کتاب الی (۲۰۱۰)، تاثییر برادران هیوز است که در آن بازیگرانی چون دنزل واشنگتن، گری اولدمن، میلا کونیس و ری استیونسون، ایفای نقش می‌کنند.

دیوانگی در زمین خشک

فرسنگ‌ها بیابان بدون آب و علف، زمینی که نشانه‌ای از حیات در آن نیست و انسان‌های اندکی که از خیل ساکنان جهان باقی‌مانده‌اند؛ داستان فیلم اکشن و پرهیجان «مکس دیوانه- جاده خشم»، در بستر این چنین دنیایی شکل گرفته است.

در این فیلم نیز کنترل «آب»، منبع قوت و سلطه است و انسان‌ها بر سر دستیابی به آن، «می‌جنگند» و «می‌کشند». یقیناً «مکس دیوانه- جاده خشم»، سویه‌های سیاسی و پادآرمان‌شهری (دیس‌اتوپیا) نیز دارد اما جنگ مهم در آن، بر سر آب است. به طوری که انسان‌ها در دنیایی دچار با بحران آبی شدید، یکدیگر را بی‌محابا و با خشونتی شدید تعقیب می‌کنند و می‌کشند. 

این فیلم، چهارمین تکه از سری فیلم‌های «مکس دیوانه»، تاثییر جورج میلر است که در سال ۲۰۱۵ با بازی تام هاردی، شارلیز ترون و نیکولاس هولت اکران شد. سه فیلم نخست حول موضوعات «انتقام» و «دستیابی به سوخت» می‌چرخیدند. 

سینما و صنعت سرگرمی در آثار فرد دیگر نیز به سراغ نوشته تغییرات اقلیمی و تاثییر آن بر زمین رفته‌اند؛ روز بعد از فردا، دنیای آب، مصمم به بقا، برف‌شکن، مه (The Mist) و انیمیشن اسکار از آن جمله‌اند. اما آیا بشر با این هشدارها بیدار می‌شود؟ آینده جواب را مشخص می کند.