به گزارش مهتاب من از تنسیم، نسخه خطی نفیسی از سروده‌های «جویا تبریزی» در کتابخانه خدابخش هند نگهداری می‌شود. میرزا داراب‌بیگ، متخلص به جویا، از شاعران شیعی سده یازدهم و اغاز سده دوازدهم در هند می بود. پدرش، ملاسامری، شاعر می بود و سامری تخلص می‌کرد. اجداد جویا در اصل ایرانی بودند و از آنجا به کشمیر مهاجرت کرده بودند. او در کشمیر به دنیا آمد. برخی منبع های، اصل وی را تبریزی دانسته‌اند و کلیاتش نیز با همین گفتن به چاپ رسیده است. برادر او، کامران‌بیگ، نیز شاعر می بود و «گویا» تخلص می‌کرد، ولی به اندازه جویا شهرت نیافت.

از زندگی جویا خبر چندانی در دست نیست. بنابر آنچه در باره او نوشته‌اند، وی معاصر اورنگ‌زیب عالمگیر می بود و استادان او در شعر ملاعلی‌رضا تجلی، محمد سعید اشرف مازندرانی و میر معزفطرت بودند. او در سخن‌پردازی از صائب تبریزی پیروی می‌کرد و به‌نوشته واله‌ داغستانی در کشمیر با کلیم و صائب ملاقات کرده می بود.

آرزو, وی را برجسته‌ترین شاعر کشمیر دانسته و حرف های است که همه شاعران کشمیر بعد از او, یا از شاگردانش بوده‌اند یا از پرورش‌شدگان وی بودند. جویا در اشعار خود حاکمان کشمیر را مدح کرده است، به‌اختصاصی نواب ابراهیم‌خان، که همانند جویا شیعه‌مذهب و از حامیان بزرگ او می بود و در پرورش شعری‌اش تاثییر مهمی داشت.

اهمیت جویا در غزلسرایی اوست. از ویژگی‌های شعری او مضامین بدیع و کاربرد ترکیبات استعاری و مجازی و متناقض‌نما (پارادوکس)، کاربرد زیاد امثال و واژگان، به‌کاربردن صنعت مراعات‌ نظیر و تمثیل و ارسال‌المثل، و توانایی در ساختن مادّه‌ تاریخ است. نثر او مرصع و متکلفانه است. جویا اشعاری در استقبال از غزلیات حافظ سروده و اشعاری را نیز از کلیم و صائب و طالب ضمانت کرده است. او قصایدی در نعت امامان معصوم دارد. وی در سال ۱۷۰۶م/ ۱۱۱۸ق در کشمیر درگذشت.

انتهای مطلب/