به نقل از خبرنگار فرهنگی مهتاب من از تنسیم، بسط و گسترش دیپلماسی نرم در دولت سیزدهم نسبت به قبل با جدیت بیشتری از سوی مسئولان وابسته پیگیری می‌بشود و گسترش روابط فرهنگی به گفتن زیربنای گسترش روابط در دیگر قسمت‌ها هم چنان در دستور کار است و به حرف های تعداد بسیاری از کارشناسان دیپلماسی نرم یا همان دیپلماسی فرهنگی می‌تواند منطقی‌ترین سیاست در این دوران که ایران هراسی از سوی دشمنان گسترش یافته؛ شناخته می‌بشود.
این درحالی است که نباید فراموش کنیم سرزمین‌هایی که ایران با آنها دارای اشتراک‌های فرهنگی است در برتری مهم مسئولان نسبت به تشکیل ربط و گسترش آنها قرار دارد و بر پایه اسناد تاریخی کشورمان ایران با سرزمین‌های جنوب شرق آسیا دارای پیشینه‌ای قابل دقت و مستنداتی قابل اتکائی برای منفعت گیری از آنها در تحکیم دیپلماسی نرم است و سرزمین سیام یا همان سرزمین تایلند جاری از جمله کشورهای قابل تامل در این مورد است.
اخیراً هفته فیلم ایرانی در شهر بانکوک پایتخت تایلند با اکران فیلم به زمان شام اغاز شده که اکران این فیلم مورد استقبال قابل دقت مخاطبان این سرزمین قرار گرفته است، از این رو او گفت‌وگویی با مهدی زارع بی‌عیب رایزن فرهنگی ایران در سرزمین تایلند داشتیم و از وی درمورد اشتراک‌های فرهنگی بین دو سرزمین و یقیناً زمان‌های حاضر برای گسترش روابط فرهنگی پرسیدیم، که در ادامه می‌خوانیم.
* ربط فرهنگی بین دو سرزمین چطور شکل گرفته و تا امروز چطور ادامه داشته است؟
برای فهمیدن بهتر شکل‌گیری روابط فرهنگی بین ایران و سرزمین سیام؛ بهترین راهکار دقت به نظر مردم سرزمین یاد شده درمورد ایران است و در این عرصه چهار مسئله زیاد مهم و قابل تامل وجود دارد که می‌توان بر پایه آنها برای گسترش دیپلماسی نرم در این منطقه برنامه‌ریزی کرد. به این ترتیب، اولین مسئله در عرصه یاد شده این است که ایران از اغاز قرن چهارم قبل از میلاد کشوری تجاری و مهم در رونق مبادلات اقتصادی جاده ابریشم شناخته می‌شده و مدام در خط مقدم تردد تجار و بازرگانان شرق و غرب بوده به‌این ترتیب ایرانیان نقش میانجی را در تجارت شرق و غرب برعهده داشتند.
اما مسئله دوم جایگاه سیاسی ایران زمین است به صورتی که ایران از نظر سیاسی کشوری با ارامش سیاسی بالا محسوب می‌شده و می‌بشود که همین مسئله در تحکیم جایگاه کشورمان در برخورد فرهنگ‌های گوناگون نقش آفرینی قابل تاملی داشته است.
این درحالی است که علاوه بر روابط سیاسی و اقتصادی، دو سرزمین؛ ایران و سرزمین سیام در ابعاد اجتماعی و فرهنگی و ترقی تعامل بین مردمان‌مانشان از همان قبل‌های دور برنامه‌هایی داشته و از هرگونه گسترش روابط فرهنگی بین دو ملت استقبال کرده‌اند، اما جابه‌جایی تعداد گردشگران بین دو سرزمین در دهه‌های تازه عاملی در ادامه روال ارتباطات فرهنگی بین دو سرزمین چهارمین مسئله است، هرچند اکنون کفه ترازو در ارسال گردشگر نسبت به پذیرفتن گردشگر بین دو سرزمین منطقی نیست.
تأثیر زبان فارسی در گسترش روابط فرهنگی
* این مواردی که نقل کردید از دوران باستان انگار عرصه ورود زبان فارسی به زبان رسمی این سرزمین را هم فراهم کرده، اکنون آیا این تاثیرپذیری و منفعت گیری از کلمات فارسی در مکالمات روزمره تایلندی‌ها ملموس است؟
بله؛ ورود زبان فارسی به مکالمات روزمره مردم تایلند ملموس است. بر پایه تحقیق بعمل آمده به جستوجو پیدایش هسته‌های سیاسی که در پی شکل‌گیری تمدن اسلامی به خصوص بعد از یورش ترک‌ها و مغول‌ها در قرون ۱۰ تا ۱۳ میلادی به وجود آمده، زبان عربی که در زیاد تر مناطق مورد نظر معمول می بود جای خود را به زبان فارسی داد. به‌این ترتیب زبان فارسی از آن بعد همچون یک گویش مختلط و به گفتن پیش برنده تمدن اسلامی در ایران، آناتولی، آسیای مرکزی و شبه قاره هند همه‌گیر شد.
در نتیجه، نزدیک به زبان عربی که دیگر برای مردم عادی قابل فهمیدن نبوده است و زیاد تر در حد مناجات و عبادت مسلمانان مناطق یاد شده از جمله سرزمین سیام باقی ماند و به این ترتیب رفته رفته زبان فارسی پررنگ و پرنگ‌تر شد از این رو نباید تأثیر زبان فارسی در مسلمان کردن مردم شبه قاره هند و مناطق جنوش شرقی آسیا را نادیده گرفت.
این درحالی است که از دیگر موارد تأثیر زبان فارسی در مناطق یاد شده می‌توان به مبادلات فرهنگی خاورمیانه و بالأخص ایران با منطقه آسیای جنوب شرقی در قبل از اسلام، یعنی دوره ساسانی، اشاره کرد که مثالهای بارزی از آن در زبان تایلندی کاملاً مشهود است. به این علت که می باشند کلماتی در این زبان که دارای ریشه فارسی بوده و اکنون هم مورد منفعت گیری قرار می‌گیرد. به گفتن مثال کلماتی همچون فهمیدن کلاپ (همانند گلاب) به معنی گل رز که از ریشه فارسی گرفته شده‌اند. علاوه بر این، در کلمات کلم پلی (گل کلم) و کلم فهمیدن (کلم) ریشه فارسی کلم وجود دارد. “کلم فهمیدن” در زبان تایلندی دقیقاً معادل کلمه فارسی گل‌کلم است.
یقیناً مسئله دلنشین اینجاست که کلمه تایلندی برای کلمه خالص نیز دارای ریشه فارسی «ناب» است. اما یکی از با اهمیت ترین کلمات عاریتی فارسی در زبان تایلندی کلمه فارنگ (فرنگ) است که به اروپاییان اطلاق می‌بشود. کلمه‌ای که برای هر جهانگردی که چند روزی در تایلند اقامت کند آشنا است. ریشه این کلمه به زمان جنگ‌های بین اعراب و دشمنان خارجی (فرنگیش) بر می‌گردد. بدون شک، تاریخ ورود این کلمات فارسی را باید در وقتی جستوجو کرد که گروه موفقی از تجار فارسی زبان از قرن ۱۶ به این طرف در آیوتایا پایتخت آن زمان سیام سکونت داشتند.
اما بطور کلی مهاجران ایرانی از همان دوران باستان نقش زیاد مهمی در سیام قرن هفده ایفا کردند. به خصوص در زمان شاه نارای که از ۱۶۵۶-۱۶۸۸ تاج سلطنت را بر سرداشت ایرانیان دارای مقامات عالی رتبه درباری و مقامات محلی بودند.اوج فعالیت ایرانیان در تایلند وقتی می بود که دولت‌های صفوی و سیام در نیمه دوم قرن هفده به تبادل مقامات سفارتخانه‌ای پرداختند. از این رو منفعت گیری مکرر از لغات فارسی در کلمات روزمره همچون انگور و دیوان نشان از این دارد که وجود زبان فارسی در زبان تائی قابل تکذیب نیست.
نقش تاریخی شیخ احمد قمی
* نقش شیخ‌احمد قمی در ورود اسلام و شیعه به سرزمین سیام را چطور برسی می‌کنید؟
بر پایه اسناد تاریخی شیخ احمد با بانویی از آیوتایا بنام چوری که از خاندان سلطنتی می بود ازدواج کرد و از او دارای دو پسر و یک دختر شد. این خانواده پایه‌گذار خاندان‌های بزرگ بونناکو و احمد چولای که تا این مدت هم در تایلند صاحب نام و دارای مناصب عالی می باشند به حساب می‌آیند. اگرچه با هجوم مجدد برمه به سیام و هجمه به مراکز فرهنگی و تخریب کتابخانه‌ها و نابودسازی اسناد تاریخی و کتب، اطلاعات بسیاری جهت شناخت جزئیات زندگی و نقش شیخ احمد قمی در سیام حاضر نیست، اما با رجوع به دفتر خاطرات مقامات آن عصر از جمله خانواده سلطنتی و این چنین مستندات تاریخی حاضر در مراکز مذهبی مسلمانان و معابد بودایی می‌توان به موقعیت بالای شیخ احمد و مقدار نفوذ وی در دربار سلطنتی سیام پی برد.
به‌این ترتیب با دقت به جایگاه شیخ احمد قمی در دربار تایلند رابطه مسلمانان شیعه و بودائی‌ها بر پایه احترام و بردباری بناشده می بود. دلنشین است بدانیم که تا سال ۱۹۴۵ خانواده سلطنتی تنها حکم شیخ الاسلامی را برای شیعیان که از نوادگان شیخ احمد بودند تفویض می‌کردند. لذا تنها چهار نفر شیخ الاسلام تازه سنی و ما قبل از آن (سیزده نفر) شیعه بوده‌اند و جهت تغیرات اساسی و قابل توجهی از جمله تاثییر‌پذیری تایلندی‌ها از رسوم ایرانی و این چنین تاسیس نهاد شیخ الاسلامی را می‌توان نام برد که تأسیس نهاد شیخ الاسلامی در سرزمین بودائی تایلند، اعتبار و امتیاز اختصاصی‌ای برای مسلمانان به حساب آمده و نشانگر دقت خاندان سلطنت و دولت تایلند به آنان است.
بر پایه همان ربط تاریخی با دربار و دقت دربار به شیخ احمد قمی عرصه برای تبلیغ اسلام فراهم می بود و در نتیجه در سال ۱۶۸۶، تنها در شهر تناسریم ۱۰ هزار مورد از تشرف غیر مسلمانان به دین اسلام اتفاق افتاد. مسئله دلنشین دقت این است که در همان زمان در پایتخت سرزمین سیام دو هزار شیعه درمراسم سوگواری امام حسن(ع) و امام حسین(ع) شرکت می‌کردند و از ارج و قرب بسیاری در پیش پادشاه برخوردار بودند.”
* از مسائل تاریخی عبور کنیم و به نوشته اکران فیلم و برنامه‌های فرهنگی ایران در این سرزمین بپردازیم، مقداری درمورد این هفته فرهنگی بفرمایید؟
با دقت به برنامه ۳ ماههای که شهرداری بانکوک سالانه از نوامبر تا ژانویه برگزار می‌کند برنامه‌های متنوع فرهنگی و هنری در اقصی نقاط شهر بانکوک با دقت به ظرفیت‌های شهرداری اجرا می‌بشود یکی از دلایل انتخاب این ماه‌ها برای برگزاری این فستیوال افت دمای هوا و پایان فصل بارندگی است. با دقت به گرمای هوا در دیگر فصل ها و بارش باران‌های شدید در موسم بارندگی عملاً امکان بسیاری برای برپایی برنامه‌های فرهنگی و هنری در فضای آزاد برای وجود عموم وجود ندارد؛ از این رو شهرداری با مغتنم شمردن این سه ماه که عملاً بهترین فصل آب و هوایی تایلند نیز است. عمل به برگزاری این برنامه‌ها می‌کند.
اجرای برنامه‌های گوناگون نمایشگاه مد و لباس، نمایش فیلم، مسابقات از جمله برنامه‌هایی است که در این زمان برقرار خواهد شد؛ از طرفی نیز شهرداری بانکوک برای گسترش ارتباطات بین‌المللی و متنوع کردن برنامه‌های فرهنگی خود با نمایندگی‌های فرهنگی و سفارت‌های خارجی کشورها در تایلند نیز ربط برقرار کرده است. این چنین با شراکت آنها برنامه‌های متنوع‌تری اجرا می‌کند که امسال نیز با دقت به پیگیری‌های رایزنی فرهنگی برای اولین بار ربط مستقیمی بین شهرداری بانکوک و این نمایندگی برقرار شد. در اولین برنامه مشترک با شهرداری بانکوک در شب ۱۷ نوامبر برنامه متنوع از جمله برنامه پخش فیلم در سینمای فضای باز پارک بنجاکیتی بانکوک، فیلم ایرانی «به زمان شام» با زیرنویس تایلندی در این فضا اکران شد؛ این اولین باری است که یک فیلم ایرانی در این چنین سطحی در فضای باز اکران می‌بشود.
*چرا به‌زمان شام به گفتن آغازگر اکران فیلم‌های ایرانی انتخاب شد؟
درمورد این که چرا فیلم به‌زمان شام برای اغاز اکران فیلم‌های ایرانی در بانکوک انتخاب شده می بود باید مورد نظر داشته باشیم که جریان خبری در چند هفته تازه مربوط به وحشیگری رژیم صهیونیستی در نوار غزه می بود و افکار عمومی در سراسر جهان نسبت به این نوشته عکس العمل داشت به این علت با درنظر گرفتن کپی‌رایت فیلم‌هایی که سازمان خریداری کرده می بود در شرایط جاری جنگی غزه در بین همه فیلم‌های حاضر به‌زمان شام بهترین و به روزترین فیلم شناخته شد.
از طرفی با دقت به ذائقه تایلندی‌ها که به فیلم‌های اضطراب و اکشن علاقه دارند این فیلم مناسب است اما در رابطه سریال زیاد به سریال‌های عاطفی و رمانتیک و معمایی علاقه‌مندند. فیلم‌های دیگر اکثراً برای سال‌های دور و فیلم‌های زیاد ضعیف و با موضوعات داخلی که اصلاً به مخاطب خارجی مربوط نیست، برمی‌گردد؛ از این رو «به زمان شام» انتخاب خوبی می بود.
* بازخورد اکران این فیلم چه می بود؟
بعد از اکران فیلم همه مخاطبان از محتوای این فیلم شوق‌زده بودن و از دیدن آن ابراز رضایت کردند. اما نسبت به صحنه‌های زیاد خشن و جنایات داعشی‌ها که در فیلم به عکس کشیده شده می بود، تمایل داشتند این تصاویر به طور آشکار نشان داده نشود. مسئله قابل تامل این می بود که با درنظر گرفتن جنایات غزه و اخبار سیاسی انتشار شده در سراسر جهان از این وحشیگری رژیم صهیونیستی به‌زمان‌شام توانست اثرگذاری بالایی در بین مخاطبان داشته باشد.
* برنامه‌فرد دیگر برای اکران فیلم‌های ایرانی دارید؟
بله، با دقت به اهمیت گسترش دیپلماسی نرم در کشورهای گوناگون از سوی دولت در این سرزمین نیز برنامه‌های مختلفی در این عرصه وجود دارد. این برنامه به طور مداوم خواهد می بود و طی برنامه‌های متنوع دیگر عمل به اکران خواهد شد؛ با دقت به توافق به عمل آمده مقرر شده این برنامه به طور مستمر خصوصاً در ایامی که در فضای باز که سه ماه آینده است انجام بشود.
* آیا رایزنی برای ادامه اکران فیلم‌های ایرانی با مقامات تایلندی توافقی داشتیم که این اتفاقات به طور منظم برگزار بشود؟
درمورد فیلم اگر بخواهیم سخن بگوییم ملزوم به یادآوری است که به طور مرتب و مداوم برنامه اکران فیلم ایرانی در تایلند برقرار است. مطابق قراردادی که با سازمان ملی آرشیو فیلم که بیشترین مرجع فیلم‌های دولتی است ماهانه یکی از فیلم‌های ایران اکران می‌بشود. به گفتن مثال روز یکشنبه ۱۹ نوامبر هم بر پایه توافق فیلم «پسران دریا» در سازمان فوق اکران خواهد شد. مشکل مهم ما عدم همکاری فیلمسازان و یا فعالان این حوزه است که برای مسائل کپی رایت دست ما را بسته وگرنه ظرفیت اکران و استقبال از فیلم ایرانی اینجا زیاد است.
* از اکران فیلم‌های ایرانی در تایلند سخن بگویید کردیم، آیا فیلمی از تایلند نیز در ایران اکران شده است؟
تا جایی که خبر داریم فقطً یک فیلم تایلندی تا الان در ایران دوبله و اکران شده است. اما درمورد جشنواره‌های فیلم تایلند باید بگویم که به طور مداوم فیلمسازان ایرانی عمدتاً فیلم مختصر در جشنواره‌های تایلندی وجود داشته‌اند.
* برنامه‌ای برای برگزاری هفته فرهنگی در این سرزمین از سوی ایران دارید؟
همانطور که قبلا اشاره شد در هر همه قسمت‌های هنری که ما ظرفیت و امکان اجرای برنامه داشته باشیم طرف تایلندی آماده همکاری است در ماههای آینده نیز در حال برنامه‌ریزی برای برگزاری یک هفته فرهنگی در شأن جمهوری اسلامی هستیم.
انتهای مطلب/
منبع