به نقل از مهتاب من، پیش‌بینی مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی مشخص می کند حتی بارش‌های نرمال پاییز و زمستان امسال هم افتآب در ایران را جبران نمی‌کند. نزدیک به ۶۰ درصد از ذخایر سدهای سرزمین خالی است و مصارف آب هم به همان روال قبل است.
بازدید آخرین گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب سرزمین نشان از پرشدگی ۴۰ درصد از مخازن سدهای سرزمین می‌دهد. در همین حال پرشدگی مجموع پنج سد تهران از ابتدای سال آبی جاری تا ۴ آذرماه فقط ۱۶ درصد گفتن شده است. اما به جز سدهای تهران، سدهای کدام شهرها حالت هشدارآمیزی دارد؟
موجودی مخازن کدام سدها هشدارآمیزی است؟
از ابتدای سال آبی جاری تا ۴ آذرماه موجودی مخزن سدهای «یامچی» و« سبلان» در اردبیل به ترتیب ۱۶ و ۲۲ میلیون مترمکعب گزارش شده است. مخزن سد «طرق» و «دوستی» در استان خراسان رضوی به ترتیب ۳ و ۷۲ میلیون مترمکعب ذخیره آبی دارند.
آخرین مطالب
چهار سد استان کرمان هم حالت قابل قبولی ندارند. موجودی مخزن سدهای «تنگوئیه سیرجان»، «ساوه»، «نسا» و «جیرفت» به ترتیب ۴، ۲۰، ۳۵ و ۸۰ میلیون مترمکعب است. این چنین سدهای «شهید قنبری»، «بارون» و «آغ چای» به ترتیب ۱۱، ۱۷ و ۶۲ میلیون مترمکعب موجودی آب دارند.
سدهای استان سیستان و بلوچستان هم چندان حالت خوبی ندارند. بر پایه گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب سرزمین، موجودی مخزن سد «خیرآبا»د، «شهید رجایی»، «ماشکید علیا» و «چاه‌نیمه‌ه» به ترتیب ۱۵، ۳۴، ۳۷ و ۴۳ میلیون مترمکعب است.
این چنین مخازن سدهای «رودبال داراب» در استان فارس،« نهرین» در خراسان رضوی، «اکباتان-آبشینه» در همدان، «دامغان» در استان سمنان و «سلیمانشاه» در کرمانشاه به ترتیب یک، یک،۴، ۸ و ۹ میلیون مترمکعب موجودی دارند. بر این مبنا ۷ سد در سرزمین کمتر از ۱۰ میلیون مترمکعب موجودی دارند.
منبع های آبی سرزمین تاب افزایش جمعیت را ندارد
افت بارندگی و تغییرات اقلیمی یکی از دلایلی است که در او گفت و گو تنش آب در ایران گفتن می‌بشود. از یک سو جمعیت در حال افزایش است و از نظر دیگر، مصارف در قسمت‌های گوناگون کشاورزی، صنعت و شرب زیاد تر شده است. همه اینها در کنار الگوی مصرف و اضافه برداشت‌هایی که از منبع های آبی سطحی و زیرزمینی می‌بشود جهت ابراز و گستردگی تنش آبی در سرزمین شده است. سال‌ها است که کارشناسان حوزه آب و محیط زیست نسبت به الگوی مصرف و اضافه برداشت از منبع های آب هشدار خواهند داد، اما هم چنان در بر همان پاشنه می‌چرخد.
مهرماه سال جاری، مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با همکاری تشکل‌های محیط زیستی نشستی با گفتن «ناکامی‌های پشت سر و آرزوهای پیش رو» برگزار کرد. در این نشست، حالت منبع های و مصارف آبی سرزمین بازدید شد.
داودرضا عرب، نماینده مشاور صدمه‌شناسی مطرح اعتدال‌بخشی آب‌های زیرزمینی در این نشست او گفت که از نظر نیاز آبی، ایران تاب‌آوری افزایش جمعیت را ندارد، مگر این که سیاستگذاری و برنامه‌ها تحول کند. ( گزارش کامل را اینجا بخوانید.)
او درمورد حالت منبع های آب زیرزمینی او گفت: «از سال ۱۳۴۵ تا سال ۱۳۹۸ جمعیت سرزمین نزدیک به سه برابر شد. در کنار افت نزولات جوی، اضافه برداشت‌هایی از ذخایر آب‌های زیرزمینی صورت گرفته است. بیشتر از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب کسری تجمعی در مخازن آب زیرزمینی سرزمین داریم.» یقیناً این آمارها تا سال ۱۳۹۸ محاسبه و بازدید شده است.
تشکیل شرایط تخلف در مصارف آبی سرزمین
داودرضا عرب با اشاره به قوانین گوناگون در قسمت آب‌های زیرزمینی، با اهمیت ترین نواقص این قوانین را بازدید کرد. در ادامه این نواقص را می‌خوانید:
- تشکیل شرایط مجاز شدن تخلفات و تشکیل انگیزه و زمان برای صحنه‌سازی و تشکیل مدارکی تبدیل اخذ پروانه برای چاه‌های غیرمجاز بشود.
- عدم دقت به شرایط بحرانی آبخوان‌های سرزمین.
- عدم تصریح قید «غیرمجاز» برای چاه‌‌هایی که بدون دقت به قانون تشکیل شده‌اند.
- عدم دقت به قیمت اقتصادی آب و تعیین سهم و جایگاه آب در تشکیل از دیدگاه اقتصادی.
- عدم تفکیک نوع و سطح مجازات در مناطق آزاد و ممنوعه.
- عدم نیاز به کسب مجوز برای حفر چاه خانگی.
- فقدان مکانیسم اعتدال‌بخشی به دشت‌های ممنوعه..
- عدم دقت به مدیریت جامع منبع های آب با لحاظ مبانی اقتصاد آب و آمایش سرزمین به گفتن محور برنامه‌ریزی.
- عدم تعیین محدودیت وقتی برای مراجعه متخلفین جهت تعیین تکلیف تبصر ۳ قانون توزیع عادلانه آب.
بارگذاری جمعیتی و صنایع در دشت‌های ممنوعه
او در قسمت فرد دیگر از این نشست، تغیرات اجتماعی در سال‌های تازه را اینگونه برشمارد: «افزایش نرخ رشد جمعیت، بارگذاری جمعیتی و صنعتی در دشت‌های ممنوعه و بحرانی، تحول الگوی غذایی و افت اندوخته اجتماعی.»
نماینده مشاور صدمه‌شناسی مطرح اعتدال‌بخشی آب‌های زیرزمینی او گفت: «در سال ۱۳۰۰، سرانه منبع های آب تجدیدپذیر به طور سالانه، ۱۲۰۲۰ متر مکعب می بود که در سال ۱۴۰۰ به ۱۱۸۵ مترمکعب در سال رسید.»
منبع