به نقل از خبرنگار فرهنگی مهتاب من از تنسیم، مراسم اختتامیه شانزدهمین جایزه ادبی جلال آل احمد از دقایقی پیش در تالار وحدت اغاز شد. محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ مهمان اختصاصی این برنامه است و قرار است طی مراسمی نفرات برگزیده این جایزه ادبی معارفه شوند.

جایزه ادبی جلال آل احمد یکی از جوایز معتبر در کشورمان است که هر ساله برگزار شده و به بهترین آثار ادبی در حوزه‌های گوناگون اهدا می‌بشود.

مراسم با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید و پخش سرود ملی جمهوری اسلامی ایران اغاز شد. اجرای این برنامه را رسالت بوذری برعهده دارد.

علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات نخستین سخنران این مراسم می بود. او او گفت: این جایزه تلاش می‌کند آیینه‌ای برای نمایش یک سال زحمات پرتعدادتری، پرتولیدترین، پرفروش‌ترین و پرامانت‌‌ترین رده موضوعی در ایران که «ادبیات» نام دارد، باشد. خانه کتاب و ادبیات ایران به گفتن متولی برگزاری این جایزه تلاش می‌کند تا اعضای محترم هیئت علمی و داوران کار خود را به بهترین نحو انجام بدهند و امشب نمایی از این کوششها را خواهید دید.

او همین طور گفت: جلال آل احمد به گفتن نویسنده نقل معاصر فردی است که قالبیت الگوگیری از او برای همه ما وجود دارد؛ او هر بار یک تحفه برای مراسم اختتامیه دارد. اگر به یاد داشته باشید، سال قبل مصادف با هفتادمین سالگرد انتشار کردن کتاب «غرب‌زدگی» او می بود و آن روزها واقعا به مفاهیمی که وی در کتابش می‌او گفت، نیاز داشتیم.

رمضانی با اشاره به شانزدهمین دوره جایزه جلال او گفت:‌ امسال نیز جشن ما مصادف با یکصدمین سالگرد تولد او شده و باز هم با کتابی دیگر ما را به یکی از موضوعات مهم روز رهنمون می‌کند. کتاب ولایت عزرائیل نوشته جلال آل احمد محصول سفر او در سال ۱۳۴۱ به سرزمین‌های اشغالی است؛ یعنی ۱۵ سال سپس از اغاز تهاجم رژیم غاصب صهیونیستی. جلال آل احمد در این کتاب، پرده‌ای دیگر از آپارتاید رژیم غاصب صهیونیستی برمی‌دارد. ماموریت من است که به گفتن مسئول اجرایی این دوره از جایزه جلال از دبیر علمی این اتفاقات، یعنی آقای گلعلی بابایی سپاس بکنم که انصافا پوشش خوبی داشتند.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با اشاره به اهمیت جایزه جلال او گفت: هر سال در رابطه نتایج جایزه جلال او گفت‌وگوهای بسیاری می‌بشود که نشان دهنده تاثیرگذاری آن در عرصه ادبیات و مهم بودن آن است. افرادی که این نکات را نقل می‌کنند دلسوز ادبیات می باشند و خواسته‌های آنان به حق است و ما هم باید ترقی تاثیرگذاری این جایزه را جستوجو کنیم. همانطور که می‌دانید امسال برای شانزدهمین دوره از ماه‌ها قبل کار خود را اغاز کردیم.

وی خاطرنشان کرد: حتما به یاد دارید که رهبر معظم انقلاب در دیداری که از نمایشگاه کتاب امسال داشتند و وقتی که به غرفه جلال رسیدند، چه فرمودند؟ ایشان اشاره کردند که امسال مصادف با صدمین سالگرد تولد جلال است و به همین علت عکس دیدار امام و جلال به طور نقاشی بازسازی شده است.

رمضانی در آخر او گفت: جایزه جلال به گفتن جایزه مهم ادبی در زبان فارسی، نه تنها در مرزهای جغرافیای ایران بلکه در دیگر کشورها به اختصاصی فارسی‌زبانان کشورهای دیگر نیز قابل استناد است که این نوشته را می‌توان در سخن بگویید‌های آنان دید.

یقیناً تعداد بسیاری از آنان خواست‌هایی هم دارند و آنهم این است که شرط انتشار کردن کتاب در ایران برداشته بشود، تا آنها نیز بتوانند کتاب‌های خود را در جایزه‌ای که به گفتن نوبل ادبیات پارسی شناخته می‌بشود، شرکت بدهند. احتمالا این نوشته در شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد بازدید قرار بگیرد و اخبار خوبی از این نوشته به گوش ما برسد.

در قسمت فرد دیگر از این مراسم، گلعلی بابایی دبیر علمی جایزه جلال سخن بگویید کرد و گزارشی از روال برگزاری شانزدهمین دوره این اتفاقات را اراعه کرد.

* برگزیدگان قسمت مستندنگاری
کتاب «عملیات احیا» نوشته محمد حکم آبادی از انتشارات راه یار با لیاقت تقدیر در این قسمت شناخته شد.  
این چنین کتاب «من اعتراف می‌کنم» نوشته محمد رحمانی از نشر ایران به گفتن برگزیده این قسمت انتخاب شد.

* برگزیدگان مجموعه داستان مختصر
کتاب «از قبل یکشنبه می‌بشود» نوشته علی شاهمرادی از انتشارات خزه با لیاقت تشکر در این قسمت شناخته شد.

* برگزیدگان قسمت ویراستاری
سپیده شاهی ویراستار کتاب «روزهای مطلب‌بری» نوشته روح الله شریفی از انتشارات سوره مهر برنده جایزه این قسمت شد.

یاسر احمدوند در قسمت فرد دیگر از این مراسم سخنرانی کرد. او او گفت: کار دقیق و ظریفی انجام شده و باید از خانه کتاب و ادبیات بابت پشتیبانی به برگزاری درست این اتفاقات مورد قیمت سپاس کنم.

او همین طور گفت: به گمانم حالت ادبیات در جهان معاصر احتیاج به مداقه و برسی دقیقی دارد. به عبارت دیگر، نسبت ادبیات با انسان و جهان نیاز به برسی درست دارد. تردیدی نیست که ادبیات با ضمانت نسبت دارد و الزاما متعهد است اما این که این ضمانت به چیست، سوال مهمی می‌باشد. اکنون در جهان، ادبیات دو تهدید بزرگ را در پیشرو دارد. یکی از آنها، فراموش شدن لذتِ خواندن متن است که یادگیری و آموزش را به همراه دارد. در جهان جاری، دریافت، جانشین آموختن شده و برهمین مبنا‌ از خواندن تعداد بسیاری از متون لذت نمی‌بریم. معتقدم نسبت انسان با کلمه و مفاهیم پشت آن در حال خدشه‌دار شدن است.

احمدوند با اشاره به تهدید فرد دیگر پیشروی ادبیات او گفت: صدمه جدی فرد دیگر که فراروی ادبیات است، تهدید قوه و امکان خیال‌پردازی انسان معاصر است. یکی از اختصاصی‌ترین توانمندی‌های امسان آرمان‌خواهی، آرمان طلبی و خیال‌پردازی است. هنگامی مرزهای خیال و حقیقت از بین می‌رود و با فناوری‌های تصویری، خیال‌ها پیش‌روی چشم انسان‌ها قرار می‌گیرد.

وی در آخر او گفت: در این شرایط خلأ آثار فردی همانند جلال آل احمد حس می‌بشود؛ فردی که نسبت به ظلم به ما نهیب بزند. امید است که این چنین جایزه و رویدادهایی بتواند پشتیبانی کند تا ادبیات مبتنی بر آرمان‌خواهی، ضمانت، سختی‌های آموختن و لذت فراگیری متن را مجدد احیا کنیم.

آمار خوبی داریم و تعداد بسیاری رمان و داستان مختصر انتشار می‌بشود، اما حقیقت این است که ادبیات ما با جامعه ربط خوبی برقرار نمی‌کند. حتما این چنین جوایزی باید تمهیدی باشد تا عرصه اتصال زیاد تر مردم با ادبیان فراهم بشود.

* برگزیدگان قسمت اختصاصی فلسطین
کتاب «صور» نوشته حسینعلی جعفری از انتشارات سروش برگزیده این قسمت شد.
این چنین کتاب «متاستاز اسرائیل» نوشته کوروش علیاری از انتشارات جام جم دیگر برگزیده این قسمت می بود.

* برگزیدگان قسمت نقد ادبی
هیئت داوران قسمت نقد ادبی اثری را برگزیده ندانست و تنها یک تاثییر با لیاقت تقدیر شد.
براین مبنا، کتاب «آخرالزمان در رمان‌های آپوکالیپتیک» نوشته صغری صالحی از انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات با لیاقت تقدیر شد.

* برگزیدگان داستان بلند و رمان
در این قسمت به طور مشترک، دو تاثییر برگزیده شدند.
کتاب «بیروط» نوشته ابراهیم اکبری دیزگاه از انتشارات صاد برگزیده این قسمت شد.
این چنین دیگر برگزیده قسمت داستان بلند و رمان، کتاب «غمسوزی» نوشته اعظم عظیمی از انتشارات شهرستان ادب می بود.

محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ در قسمت فرد دیگر از این مراسم او گفت:‌ یاد جلال آل احمد را هر سال در این برنامه گرامی می‌داریم و امسال یکصدمین تولد او را داریم. او شخصیت ممتاز در عرصه فرهنگ سرزمین ماست. در فضای ستیز نزدیک به ۲۰۰ سال فرهنگی، از زمان ورود تفکر استعلاطلب مغرب زمین به کشورمان، دو نظریه و نگاه روبه رو هم ایستاده است. یک نظریه، نظریه تسلیم فرهنگی است. این نظریه استعلای رقیب را پذیرفته و راه برون رفت از مشکلات را الگوبرداری و گرته‌برداری و ترجمه از همان الگو می‌داند. از سپس از جنگ‌های ایران و روس که در اغاز ۲۰۰ سالگی قرارداد ترکمانچای هستیم، این تفکر پدید آمد.

او همین طور گفت: این نوشته در دوره‌های گوناگون، با نظریه اصالت و مقاومت در درگیری و رفت و برگشت است؛ جلال یکی از نقاط مرتفع نظریه مقاومت فرهنگی است. در کتاب «غرب‌زدگی» و «خدمت و خیانت روشنفکران» تلاش کرده این تاریخ را روایت کند. جلال آل احمد در کتاب غرب زدگی خود راجع به اعدام شیخ فضل الله نوری این چنین نوشته است: «از آن روز می بود که نقش غرب زدگی را همچون داغی بر پیشانی ما زدند. و من نعش آن بزرگوار را بر سر دار، همچون پرچمی می‌دانم که به علامت استیلای غرب زدگی بعد از دویست سال بر بام سرای این مملکت افراشته شد.»

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اصرار کرد: تا این مدت در همین کش و قوس هستیم. جلال را تعظیم می‌کنیم و بزرگ می‌داریم چون یکی از نقاط عطف و قلل مرتفع مقاومت فرهنگی ماست. او برای ما نماد است و ما از نماد خود تشکر می‌کنیم. هنگامی جلال را نماد قرار می‌دهیم باید اقتضاعات او را هم فراهم کنیم. باید سبک زندگی و فکری که برآمده از همین اندیشه است، در جامعه گسترده بشود. این روشای است که از برگزاری این چنین برنامه‌هایی جستوجو می‌کنیم.

امروز در حوزه فرهنگ شرایط خاصی داریم. شما دیدید که سال قبل فتنه فرهنگی بر ما تحمیل کردند. قضیه پوشش و حجاب، دعوایی که دیگران آن را تقلیل خواهند داد و از عباراتی همانند لچک و… منفعت گیری می‌کنند، نیست بلکه مهم‌تر، دعوای هویتی و فرهنگی است. باید در این کارزار فرهنگی تلاش کنیم عمق اصیل فرهنگ خود را به جوانان نشان بدهیم. جلال در بین این معرکه ایستاده و روایت می‌کند. او برای ما از شیخ فضل‌الله روایت می‌کند. این که یک عالم دینی چطور به زبان فرانسه مسلط بوده است. امروز نیز نیاز به همین روایتگری داریم.

وی در آخر او گفت: در دوره تازه و در دولت مردمی تلاش می‌کنیم حوزه فرهنگ، حوزه مهم و غالب باشد. مدیران مهم ما قبل از این که متخصص حوزه خودشان باشند، باید دغدغه فرهنگی داشته باشند. خوشحالیم که اکنون به رونق و نشاط فرهنگی رسیدیم. تا قله راه بسیاری داریم اما تعداد بسیاری از مشکلات را در همین دوره پشت سر گذاشته‌ایم.

این گزارش به مرور تکمیل می‌بشود…