امیرحسین جعفری

به نقل از مهتاب من، فروش سهام تپسی، خبر جدیدی در حوزه استارتاپ‌ها می بود که سوال‌هایی را بابت آینده این مجموعه عظیم تشکیل کرد. گروه صنعتی گلرنگ به گفتن خریدار تپسی، اکنون سکاندار یکی از با اهمیت ترین تاکسی‌های اینترنتی در ایران است. اما همین خریدار و پیشینه آن در حوزه‌های نامرتبط با نوشته استارتاپ‌ها و تاکسی‌های اینترنتی، نگرانی‌ها از بابت سرنوشت تپسی را زیاد تر کرده است.

چه اتفاقی برای تپسی افتاد؟

از سوی تپسی به رسانه‌ها خبر داده شد که مجموعه صنعتی گلرنگ، ۶۹ درصد سهام تپسی را به مقدار ۲.۱ همت خریداری کرده است. این خبر از سوی میلاد منشی‌پور مدیرعامل تپسی، کاری رو به جلو برای این مجموعه برداشت شد. او در یک گفتگو نیز این عمل را جهت افزایش شفافیت دانست. منشی پور این چنین نوشت: «به این ترتیب نه تنها تپسی سپس از هفت سال داخل چرخه بعدی و بزرگ‌تر زندگی خود شد، بلکه در این مسیر همراه و حمایتکننده توانمندی را در کنار خود خواهد داشت.»

گلرنگ که چندی پیش الوپیک را نیز خریداری کرده می بود؛ اکنون با اضافه کردن تپسی به مجموعه خود، به سوی تحول اساسی در حوزه استارتاپ ها، به خصوص درحوزه حمل و نقل پیش می‌رود. سوال اساسی اینجاست که توانایی گلرنگ در حوزه استارتاپ‌های نامرتبط با تپسی، تا چه حد می‌تواند به نقش آفرینی مثبت یا منفی این مجموعه در تپسی منجر بشود؟ گلرنگ رر سال‌های تازه استارتاپ‌های اکالا، دارتیل، تارا، افود و الوپیک را خریداری کرده است. زیاد تر این استارتاپ‌ها کارکرد‌های متغیری با تپسی دارند و حجم کاری آن‌ها نیز قابل قیاس با این تاکسی اینترنتی نیست. با این وجود نمی‌توان پیش قضاوت نسبت به سرنوشت تپسی داشت و باید صبر کرد تا کلرنگ برنامه گسترش خود را برای این مجموعه‌ها اراعه کند.

گمان تحول مدیران تپسی

در شرایط جاری تحول سیستم مدیریتی تپسی و دست باز گلرنگ در تحول ماهیت و ساختاری استارتاپی تپسی، موضوعی است که می‌توان از هم‌اکنون به آن اندیشید. این تحول مدیریت اگر رخ دهد، در صورتیکه تاکسی اینترنتی تپسی را تبدیل به مجموعه‌ای اداری و راکد و با ساختار دستوری کند، خلاقیت‌های حاضر در یک استارتاپ بزرگ را از بین می‌برد. اما در روبه رو، می‌تواند اندیشه‌ای نو را نیز به این مجموعه‌ تزریق کند. این که در عمل چه اتفاقی رخ دهد به انتخاب مجموعه گلرنگ و نگاه آن به آینده تپسی بستگی دارد.

یقیناً تحول بدنه و ساختار مدیریتی یک مجموعه به شدت و بدون جانشین‌های مناسب و با توانایی نیز می‌تواند، خطرات پیش روی تپسی را افزایش دهد.

استارتاپ‌هایی که تا بحال توسط گلرنگ اداره شده‌اند، هیچ‌یک نقش وسیعی شبیه تپسی را در بین مردم نداشتد که مورد دعوا قرار گیرد، اما تپسی با دقت به ازمایش ها خود در حوزه حملات سایبری، در این شرایط نقل و انتقال، صدمه پذیر‌تر می‌بشود. خارج شدن ساختار تپسی از حالت اکوسیستم استارتاپسی و خلاقیت‌محور، به سوی مجموعه‌ای اداری همانند یک هلدینگ اقتصادی، برای گلرنگ نیز نتایج زیان باری به جستوجو خواهد داشت.

نگرانی‌های انحصاری

توان مالی گلرنگ در کنار ازمایش ها این مجموعه که سابقه‌ای بیشتر از نیم قرن را پشت سر دارد؛ حسن این هلدینگ برای اداره یقین‌تر استارتاپ‌ها است؛ اما نگرانی از وقتی اغاز می‌بشود؛ که استارتاپ‌های بسیاری در دست یک مجموعه عظیم به شکل انحصاری اداره بشود. در واقع اکنون هلدینگی بزرگ با در دست داشتن چند استارتاپ مرجع که با رشد خود از قالب استارتاپ‌های مرسوم نیز خارج شده‌اند امکان پذیر صحنه را برای ابراز و ظهور ایده‌های خلاقانه تازه محدود کند. این اتفاق، همانطور که در بالا نیز اشاره شد، در طویل مدت ایده‌های خلاقانه در درون اکوسیستم تپسی را نیز دچار چالش می‌کند.

آیا تپسی گران می بود؟

می‌توان قضاوت درمورد مسائل اقتصادی کلان و بورسی این خرید را به کارشناسان اقتصادی اهدا کرد؛ اما به باور برخی فعالان حوزه استارتاپ، رقمی که گلرنگ بابت تپسی پرداخت کرد در قیاس با استارتاپ‌های دیگر سرزمین‌های منطقه و بازار‌های دیگر در داخل سرزمین؛ چندان رقم قابل توجهی نبوده است. قضیه این نیست که گلرنگ، تپسی را ارزان یا گران خریده است؛ قضیه اینجاست که عمق مالی استارتاپ‌ها در ایران، چیزی بیشتر از این نیست.

رضا الفت‌نسب، عضو اتحادیه کسب و کار‌های اینترنتی، درمورد حجم کوچک استارتاپ‌ها در ایران به سایت انتخاب حرف های می بود: «امروز منشی پور خبرداد که تپسی را فروخته‌اند و در قیمت‌گذاری‌ها ۱.۸ همت در نظر گرفتند. یک دوستی محاسبه کرد و او گفت این پول اندازه ۱۵ واحد ۲۰۰ متری در شمال شهر تهران است. به نظر من انگار می‌خواهند کسب و کار‌ها را در این سطح نگه دارند. آنچه امروز به آن نگاه می‌کنیم گزارش‌های قسمت خصوصی مبنی بر اندک بودن فروش آنلاین در حد ۵ درصد است.»

یقیناً امیر ناظمی، رئیس قبل سازمان فناوری اطلاعات، درمورد فروش تپسی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر اسبق) نوشته است: «انسان‌ها و شرکت‌های گسترش‌گرا راه‌های جدیدی می‌سازند و با ساختن هر راه تازه، این ظرفیت‌های کل سیستم است که افزایش اشکار می‌کند. تبریک به تپسی و گلرنگ که راه‌های جدیدی ساختند:

۱- ورود بنگاه‌های اقتصاد متداول به اکوسیستم

۲- منفعت گیری از ظرفیت بورس

۳- راهبرد خروج

۴- شفافیت اقتصادی».