به گزارش مهتاب من، کشورها بر پایه تعهدات بین‌المللی ملزم به افت انتشار کردن کربن و گازهای آلاینده یا به کلمه کربن زدایی می باشند. کشورها در این حوزه عمکرد یکسانی ندارند. 

۱۹۶ سرزمین در سال ۲۰۱۵، توافقنامه پاریس را در کنفرانس تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل متحد (COP21) در پاریس امضا کردند؛ در نتیجه این توافقنامه به یک معاهده عمل اقلیمی الزام‌آور و قانونی تبدیل شد. از آن زمان، کشورهای سرتاسر جهان اقداماتی را برای محدود کردن افزایش میانگین دمای جهانی به کمتر از ۲ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطوح پیش‌صنعتی اغاز کرده‌اند و کوششهایی را برای محدود کردن افزایش دما به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از پیش‌صنعتی جستوجو می‌کنند.

مطابق حرف های هیات بین دولتی تغییرات آب و هوایی (IPCC)، محدود کردن گرمایش جهانی به ۱.۵ درجه سانتیگراد به افت ۴۳ درصدی انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰ نیاز دارد، به این علت افت انتشار کردن از جمله کربن زدایی تمرکز مهم در سطح جهانی است.

برای فهمیدن این که کدام کشورها این کربن زدایی را رهبری می کنند، باید به منبع های انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای در سراسر جهان نگاه کنیم. قسمت عمده‌ای از انتشار کردن (۷۳.۲ درصد) از سوزاندن سوخت‌های فسیلی برای برق، حمل‌ونقل و گرما ناشی می‌شود. به همین علت، منصفانه است که بگوییم تبدیل شدن به یک رهبر کربن زدایی، به معنی دور شدن از سوخت‌های فسیلی برای تامین انرژی است.

کدام کشورها در مسیر کربن زدایی پیشرو می باشند؟

با دقت به اندوخته گذاری جهانی در ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹، آشکار است که چین (۷۵۸ میلیارد دلار)، آمریکا (۳۵۶ میلیارد دلار)، ژاپن (۲۰۲ میلیارد دلار)، آلمان (۱۷۹ میلیارد دلار) و انگلیس ( ۱۲۲ میلیارد دلار) پیشتاز مسابقه می باشند.

اما عکس کامل‌تری از پیشرفت کربن زدایی را می‌توان در شاخص انتقال انرژی (ETI) مجمع جهانی اقتصاد (WEF) یافت که انتقال انرژی کشورها را بر پایه سه جنبه «گسترش و رشد اقتصادی»، «امنیت انرژی و دسترسی» و «پایداری»، رتبه‌بندی می‌کند.

آخرین شاخص انتقال انرژی مشخص می کند که اندوخته‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر همیشه با پیشرفت کربن زدایی برابری نمی‌کند. برای مثال چین، بزرگترین اندوخته‌گذار، تنها رتبه ۶۸ را در ETI 2021 دارد. شرایط حاضر از یک سو به وسعت این سرزمین بازمی‌گردد. از نظر دیگر، زیاد تر انرژی نیز در چین اکنون از سوخت‌های فسیلی آلاینده همانند زغال سنگ، نفت و گاز تامین می‌شود. با این حال، چین به شدت در حال پیشرفت است و اولین کشوری محسوب می‌شود که ظرفیت نصب شده PV خورشیدی بیشتر از ۱۰۰ گیگاوات را در سال ۲۰۲۱ ساخت.

۱۰ سرزمین برتر در مسیر کربن زدایی

به طور کلی، کشورهای کوچکتر و عمدتا اروپایی در رتبه‌بندی انتقال انرژی پیشرو می باشند. بیایید نگاهی به ۱۰ سرزمین برتر بیندازیم: این کشورها روی هم نزدیک به ۲ درصد از جمعیت جهان و تقریباً ۳ درصد از انتشار کردن دی اکسید کربن مرتبط با انرژی را راه اندازی خواهند داد (اسامی زیر لزوما به ترتیب ذکر نشده‌اند.)

سوئد

جای شگفتی نیست که سوئد در بین برترین‌‌ها در مسیر کربن زدایی قرار دارد. این سرزمین می‌خواهد تا سال ۲۰۳۰ انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای را تا ۵۹ درصد در قیاس با سال ۲۰۰۵ افت دهد و تا سال ۲۰۴۵ اقتصاد کربن خالص صفر داشته باشد.

این چنین این سرزمین اولین کشوری می بود که مفهوم قیمت‌گذاری کربن را معارفه کرد و دارای بیشترین مالیات کربن در جهان با ۱۲۲ یورو در هر تن در سال ۲۰۲۳ است. امروزه، قسمت عمده ‌ی از انرژی سوئد از سوخت‌های هسته‌ای، آبی و زیستی و با افزایش سهم باد و خورشید تامین می‌شود.

نروژ

نروژ یک مقصد بلندپروازانه را برای افت انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای و کربن زدایی تا سال ۲۰۳۰ تعریف کرده است که بر پایه آن سطح انتشار کردن نسبت به سال ۱۹۹۰ باید به نصف برسد و اکنون در مسیر تحقق این ضمانت قرار دارد.

در حالی که نروژ صادرکننده بزرگ نفت است، ترکیب انرژی داخلی خود را به آرامی از سوخت‌های فسیلی دور کرده و به سوخت‌های آبی، زیستی، خورشیدی و بادی نزدیک می‌کند. این سرزمین این چنین یکی از اولین کشورهایی می بود که مالیات کربن را وضع کرد که اکنون نزدیک به ۷۶ یورو در هر تن است. امروزه تخمین زده می شود که ۸۵ درصد از انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای داخلی نروژ تحت پوشش ETS اتحادیه اروپا یا مالیات کربن است.

دانمارک

دانمارک نیز از کشورهای موفق در عرصه کربن زدایی محسوب می‌شود. این سرزمین در تلاش است تا انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای را تا سال ۲۰۳۰ به مقدار ۷۰ درصد از سطوح سال ۱۹۹۰ افت دهد و تا سال ۲۰۳۰ حداقل نیمی از انرژی مورد نیاز خود را از انرژ‌های تجدیدپذیر تامین کند.

ترکیب انرژی دانمارک که به طور سنتی بر پایه نفت، گاز طبیعی و زغال سنگ قرار داشت، اکنون متنوع شده و زیاد تر بر پایه سوخت‌های زیستی، انرژی بادی و خورشیدی است.

سوئیس

از بین همه کشورهایی که توسط آژانس بین المللی انرژی (IEA) تجزیه و تحلیل شده است، سوئیس دارای کمترین شدت کربن است، زیاد تر به این علت که قسمت بزرگی از برق آن از انرژی هسته‌ای و آبی تشکیل می‌شود.

این سرزمین اکنون به جستوجو حذف تدریجی انرژی هسته‌ای است و در عوض در انرژی های تجدیدپذیر همانند باد و خورشید اندوخته‌گذاری می‌کند. در نتیجه حتی با وجود اقلیم سرد و کم‌آفتاب خود از کشورهای موفق در مسیر کربن زدایی محسوب می‌شود.

اتریش

اتریش ضرب الاجل ۲۰۴۰ را برای دستیابی به انتشار کردن خالص صفر و کربن زدایی، به گفتن هدفی بلندپروازانه‌تر از تعداد بسیاری از اقتصادهای دیگر تعیین کرده است. برای دستیابی به این مقصد، اتریش تا حد بسیاری روی سوخت‌های زیستی و این چنین انرژی آبی، بادی و خورشیدی تمرکز کرده است.

فنلاند

فنلاند در حال شکستن همه رکوردها در رابطه اهداف کربن زدایی است: این سرزمین تصمیم دارد تا سال ۲۰۳۵ به یک اقتصاد خالص صفر تبدیل شود.

تشکیل برق نفت، زغال سنگ و گاز طبیعی از سال ۲۰۱۰ به طور مدام در حال افت بوده است، چون این سرزمین سهم خود را از سوخت‌های زیستی، هسته ای، آبی، انرژی بادی و خورشیدی افزایش می‌دهد.

انگلستان

انگلستان تصمیم دارد تا سال ۲۰۳۰ انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای را حداقل ۶۸ درصد از سطح سال ۱۹۹۰ افت دهد و تا سال ۲۰۵۰ به صفر خالص برسد.

انتشار کردن این کشوردر سال ۲۰۲۰،  تقریباً ۴۵ درصد نسبت به سال ۱۹۹۰ افت یافته می بود. انگلستان با افت وابستگی خود به زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی و افزایش مقدار سوخت‌های زیستی، انرژی‌های تجدیدپذیر و انرژی هسته‌ای که منفعت گیری می‌کند، در حال پیشرفت در مسیر کربن زدایی است.

نیوزلند

نیوزلند از سال ۲۰۰۰ تا حد بسیاری نسبت انرژی‌های تجدیدپذیر را در ترکیب انرژی خود افزایش داده است. امروزه نسبت انرژی در این سرزمین را ترکیبی از نفت، زغال سنگ، گاز طبیعی، انرژی‌های تجدیدپذیر، سوخت‌های زیستی و آبی تامین می‌کند. این سرزمین تصمیم دارد تا سال ۲۰۵۰ به انتشار کردن خالص صفر برسد.

فرانسه

فرانسه دومین ظرفیت انرژی هسته‌ای در جهان را دارد که از ترکیب انرژی کم کربن حمایتمی‌کند. فرانسه با مقصد پیروزی در مسیر کربن زدایی تا سال ۲۰۵۰، اتکای خود به سوخت‌های فسیلی را افت و اندوخته‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و سوخت‌های زیستی را افزایش می‌دهد.

 ایسلند

در ایسلند، انرژی‌های تجدیدپذیر بیشتر از ۹۰ درصد از ظرفیت گسترش جهانی برق بین سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۷ را راه اندازی خواهند داد و قرار است تا سال ۲۰۲۵ به بزرگترین منبع تشکیل برق تبدیل شوند. مقصد این سرزمین افت ۵۵ درصدی انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰ است.

جایگاه ایران در مقدار انتشار کردن کربن

ایران در بین ۱۰ سرزمین اول سهم در انتشار کردن کربن دارد و ۷۵ درصد جمعیت آن شهرنشین می باشند. بر پایه آمارهای سال ۲۰۱۹، ۱۰ سرزمین چین، آمریکا، هند، روسیه، ژاپن، آلمان، کره جنوبی، ایران، کانادا و عربستان سعودی بیشترین مقدار انتشار کردن کربن را داشتند. این آمار مشخص می کند که ایران در مسیر کربن زدایی چندان موفق نبوده است. 

مصرف انرژی سرزمین بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ بین ۵ تا ۸ درصد افزایش یافته که نزدیک به پنج برابر زیاد تر از میانگین جهانی است. ساختمان‌ها به اختصاصی در مناطق شهری مقدار قابل توجهی مصرف انرژی دارند که نزدیک به ۲.۵ تا ۴ برابر زیاد تر از میانگین جهانی است و ۷۰ درصد آن مربوط به ساختمان‌های عمومی می‌شود که تا ۶۰ درصد انرژی خود را هدر خواهند داد.

ایران نزدیک به ۲۰ درصد از تشکیل ناخالص داخلی خود را صرف یارانه انرژی می‌کند. بهبود منفعت‌وری انرژی و تلاش در مسیر کربن زدایی برای پیشرفت سرزمین حیاتی است و می‌تواند به پایداری زیست محیطی و اقتصادی پشتیبانی کند. ایران برای دستیابی به اهداف گسترش پایدار خود، باید با منفعت گیری از ازمایش ها کشورهای موفق، به طور جدی به نوشته کربن زدایی بپردازد. 

اخبار حوزه محیط زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز مهتاب من بخوانید.